Zoektocht naar familie in Oekraïne

De Nederlands-Oekraïense Lisa reist in 2018 naar de Oost-Oekraïense volksrepubliek Loegansk om haar oma's (Alexandra) geborduurde doek terug te brengen en op zoek te gaan naar het graf van haar oom Kolja. Die is waarschijnlijk gestorven tijdens de oorlog om Loegansk. Op dat doek zijn alle levenslijnen van de familie geborduurd.

Bij de grens belandt ze – als in een droom - in het denkbeeldige Paleis van de Verloren Don Kozak waar ze haar overleden overgrootvader Nikolaj, een echte Don Kozak, ontmoet. Hij heeft zijn dochter Aleksandra sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer gezien. Samen gaan ze op zoek naar zijn verdwenen kleinzoon Kolja.

Nikolaj vertelt onderweg aan Lisa via spannende verhalen en anekdotes hun hartverscheurende familiegeschiedenis over vier generaties heen, van Babi Mari tot en met haar achterkleindochter Lisa. De familieleden drijven uit elkaar of verdwijnen en zijn slachtoffers van de grote politiek. Dat geeft tegelijk een blik op de turbulente en tragische geschiedenis van Oekraïne (van 1917 tot 2014).

Het boek zit boordevol symboliek en heeft veel lagen en thema’s zoals terreur, oorlog, machtsmisbruik, nationale identiteit en verscheurde familie. De fantasierijke taal slingert je als in een koortsdroom heen en weer tussen toen en nu. Je moet wel aandachtig de diverse vertelperspectieven volgen en de stamboom achteraan het boek gebruiken.

Je leest veel pakkende scènes zoals over

• de Holodomor: de genocide door hongersnood in 1932-1933
• de deportatie van grootmoeder Alexandra als jonge Ostarbeiterin naar Duitsland in 1942
• het separatisme in Loegansk en Donetsk, in het zuidoosten van Oekraïne (2014) …
• families worden gedwongen om onmogelijke keuzes te maken, generatie na generatie. De oorlogen en machtswisselingen verscheuren families, politieke breuklijnen lopen dwars door families heen.
  • ‘”We zijn beulen en slachtoffers. Door elkaar, tegelijk, we zijn rood en zwart,’ zei Andriy. ‘Ik ben de beul van mijn broers in het oosten. Zij zijn de mijne. (…) Ons bloed stroomt steeds verder uit elkaar’” (p. 240).

Lisa Weeda debuteert met deze beklijvende historische familieroman en won de Bronzen Uil 2022.

Een geslaagde mix van feiten, fictie en magie (magisch-realisme) met veel symboliek.