Erwin Penning
Leestip van Erwin Penning
De boeken maken de mens!

Poëzie is voor iedereen!

11 januari 2021

C.J. Aarts en M.C. Van Etten vormen een gereputeerd bloemlezersduo. In 2020 verscheen de drieëndertigste, verbeterde en uitgebreide druk van Domweg gelukkig in de Dapperstraat. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur. De allereerste oplage dateerde al van 1990.

Het overzicht begint met het oudst bekende vers in het Nederlands ("Hebban olla vogala…") en eindigt in 2020 met een heus – en goed – coronagedicht van Ingmar Heytze, in maart voorgelezen op de Nederlandse radio en digitaal gepubliceerd, en daardoor meteen "bekend". Voor het overige werd de populariteit van de geselecteerde gedichten hoofdzakelijk bepaald, zoals de samenstellers in hun inleiding schrijven, door "te turven hoe vaak sommige gedichten in schoolboeken en bloemlezingen voorkwamen. Hoe vaker ze gedrukt en verspreid waren, des te meer werden ze gelezen, en des te bekender konden ze geworden zijn."

Zo bleek er niet te ontsnappen aan "Jantje zag eens pruimen hangen", "Heb-je van de Zilveren Vloot wel gehoord", "Hij trok het schuifke open" en "'t Is goed in eigen hart te kijken". Van smartlap tot kindervers, van oneliner tot epos (zij het dan in fragment), van sonnet tot vrij vers en radicale klankenspielerei ("Oote oote oote"), van religieuze bespiegeling tot plezierdichterij… het staat er allemaal in. En ook een paar versjes van Toon Hermans, die je wel vaker op rouwadvertenties of bidprentjes leest. In dat verband zullen ook de regels "Rust nu maar uit – je hebt je strijd gestreden. / Je hebt het als een moedig man gedaan" je bekend voorkomen, doorgaans min of meer fout en zonder bronvermelding geciteerd. Maar het gaat om een gedicht van de in haar tijd – bij onze noorderburen - uiterst populaire dichteres Nel Benschop, dat je op pagina 275 van Domweg gelukkig kunt lezen zoals het geschreven werd.

Zo lijkt het natuurlijk wel of er geen grote poëzie of geen grote dichters vertegenwoordigd zijn. Met Boerke Naas (pagina 95) zal je vandaag inderdaad moeilijk nog iemand kunnen overtuigen van het literair belang van Guido Gezelle. Maar lees dan Het Schrijverke, O 't ruisen van het ranke riet, Die navond en die roze, Moederke en Ego flos, die ook allemaal werden opgenomen. Meteen is dan duidelijk hoe veel bekende gedichten tegelijk en terecht echte klassiekers zijn. En daardoor overweegt in deze bloemlezing beslist het kwalitatief element.

De Vlaamse auteurs zijn bovendien behoorlijk aanwezig, zie wat de twintigste eeuw betreft: Karel van de Woestijne (een Gentenaar), Richard Minne (nog een Gentenaar), Paul van Ostaijen, Maurice Gilliams, Willem Elsschot, Christine d'Haen (geboren in Sint-Amandsberg), Hugo Claus (heeft in Gent gewoond…), Paul Snoek, Hugues C. Pernath, Herman de Coninck, Luuk Gruwez, Tom Lanoye, Eddy van Vliet, Leonard Nolens. Het zijn stuk voor stuk uitstekende dichters, die hier met even uitstekende gedichten gepresenteerd worden. Daarbij blijkt overigens ook dat "bekend" niet synoniem is van "gemakkelijk". Ik treur niet, geen tederheid trekt mij aan van Pernath, bij voorbeeld, kan je bezwaarlijk simpel noemen.

Dit is een boekje voor iedereen die zich enigszins interesseert aan de Nederlandse poëzie. Wie zich daarin wil lanceren, krijgt onmiddellijk een mooi overzicht en kan uitmaken wat hem of haar het meest aanspreekt. Zal die lezer zich nader verdiepen in Martinus Nijhoff of in Menno Wigman? In Leo Vroman of in Gerrit Kouwenaar? Of ontdekt hij/zij de gedichten van Annie M.G. Schmidt die nog steeds een vreugd zijn als (voorlees)lectuur voor kinderen?

Maar ook de doorgewinterde poëziefanaat die al enkele verzamelde werken op de plank staan heeft kan plezier beleven aan Domweg gelukkig. Er staan immers een aantal geliefde klassiekers op een rijtje, die dank zij de uitgebreide registers (op auteur met datum van geboorte en eventueel overlijden, maar ook op titels en op eerste en bekende regels) en de grondige verantwoording (met per tekst een datering en de bron waaruit hij werd overgenomen) gemakkelijk terug te vinden zijn. Daarenboven biedt deze bloemlezing een stand van zaken tot en met 2020. Alvast benieuwd hoe die er, pakweg over een jaar of vijf, zal uitzien.

Synopsis

Bloemlezing van de bekendste gedichten uit de Nederlandstalige literatuur van ca. 1000 tot heden.

Erwin Penning
Leestip van Erwin Penning
De boeken maken de mens!

Domweg gelukkig in de Dapperstraat. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur
Titel:
Domweg gelukkig in de Dapperstraat. De bekendste gedichten uit de Nederlandse literatuur
Auteur:
C.J. Aarts en M.C. van Etten
# pagina's:
381 p.
Uitgeverij:
Prometheus
ISBN:
9789035140738
Materiaal:
Boek