Leesgroep Gent Leest - Vierde jaargang – Verslag twee - 'Alkibiades' van Ilja Leonard Pfeijffer

6 januari 2024

Op 5 december 2023 kwam de leesgroep van Gent Leest voor een tweede keer dit seizoen samen. Leesgroepbegeleider Carine Beetens schrijft: 'We hebben deze keer gekozen voor een kanjer van een boek, letterlijk want het boek ‘Alkibiades’ van Ilja Leonard Pfeijffer telt maar liefst 943 pagina’s. Heeft iedereen het boek uitgelezen? Jammer genoeg niet, voor sommigen onder ons was dat net een beetje teveel gevraagd maar degenen die wel tot het einde kwamen, zijn razend enthousiast.' Hieronder het boeiende leesverslag.

Bespreking

Algemene info:
Historische roman rond de memoires van een Atheens staatsman en politicus.
Het boek berust op historische feiten maar is wel een fictief verhaal.

Situering:
Het oude Griekenland in de 5^de eeuw VC

Inhoud:
Deze monumentale, rijk gedocumenteerde, historische roman vertelt het waargebeurde verhaal van het streven en falen van Alkibiades, de mooiste man van Griekenland. Hij was de extravagante, geniale, opzienbarende, androgyne, biseksuele en omstreden politicus en strateeg van Athene tijdens de grote oorlog tegen Sparta. Zijn verhaal is voor ons een reis door de tijd naar de wereld van bijna tweeënhalf milleninium geleden, toen steeds meer symptomen, die voor ons verontrustend herkenbaar zijn, begonnen te wijzen op het verval van de democratie en daadwerkelijk leidden tot de nederlaag van Athene. De vraag is in hoeverre Alkibiades hieraan schuldig was. Was hij de populist die de democratie heeft ontmanteld of had hij de redder van Athene kunnen zijn? In deze roman legt hij verantwoording af over zijn idealen, strategieën en levenslange strijd.

Personages:
Alkibiades: was een omstreden Atheens politicus en veldheer uit de tweede helft van de 5e eeuw v.Chr., die een sleutelrol speelde in de afloop van de Peloponnesische Oorlog. Hij komt uit het boek zeker niet als een sympathiek iemand tevoorschijn, integendeel, hij is egocentrisch en enkel eigenbelang en eigen glorie zijn voor hem van tel.

Thema:
Staatsvorm en politiek, economie, filosofie, strategieën, culturen, enz… uit de 5^de eeuw voor christus, maar zo herkenbaar voor de hedendaagse maatschappij dat men eigenlijk vergat dat het om vroegere tijden gaat. Zeker op politiek en economisch vlak is het anachronistisch opgebouwd.
Pfeiffer zou het boek ook geschreven hebben met het doel voor ogen om de hedendaagse politiekers een spiegel voor te houden.
Het was eigenlijk wel opvallend dat er weinig verwijzing was naar slavernij hoewel dat een heel normaal gegeven was in die tijd.
Een thema dat weinig positief uit de verf komt en weinig behandeld wordt, is de rol van de vrouw. Nochtans wordt Alkibiades meermaals de woorden ‘Geen man zal ooit een groot man zijn als hij niet ook een vrouw durft te zijn’, in de mond gelegd.

Stijl:
De memoires zijn heel chronologisch opgebouwd van zijn jeugdjaren tot zijn levenseinde. Vaak zijn de scenes heel filmisch beschreven, denken we maar aan de zeeslagen. Je ziet ze bijna letterlijk voor je ogen afspelen.
Het historisch opzoekwerk erachter zijn fenomenaal en eigenlijk zijn de 200 blz voetnoten ook geen overbodige luxe, maar leveren dikwijls bijkomende informatie op.
De ‘namedropping’ is het boek is soms wel vermoeiend.
Het boek wordt geschreven in verschillende boekdelen die telkens een heel toepasselijk ondertitel meekregen.
Met het laatste boekdeel wist men als lezer niet altijd goed raad. Dit wordt plots vanuit een heel vrouwelijk oog geschreven en doet een beetje goedkoop aan met een Indiana Jones-achtig verloop.

Taal:
Iets heel eenvoudig zeggen, bestaat niet voor Pfeiffer. Zo wordt een zin van eigenlijk 5 woorden (een man ging naar de kapper) uitgesmeerd over meer dan 1 pagina, zie blz. 345. Dat vergemakkelijkt het lezen zeker niet maar is wel prachtig.
Er komen ook wel wat herhalingen voor, maar het is persoonlijk of die al dan niet als storend ervaren worden.

Besluit:
Het was zeker geen pageturner die je in één ruk door wil uitlezen, integendeel, het boek leent zich tot gefaseerd lezen. Er zaten best wel taaie stukken of minder boeiende stukken in. Maar iedereen was enorm onder de indruk en heeft het graag gelezen en de scores liegen er dan ook niet om. Het boek kreeg zowat van iedereen de maximale sterren behalve op één persoon na. Zij stoorde zich eraan dat er teveel pagina’s nodig waren om een bepaald punt te maken en er konden best wat pagina’s geschrapt worden. Anderzijds, legt de auteur ook niet alles uit. Je voelt dat hij veel weet maar de informatie achterhoudt. Echter, volgens haar, het meest storende element is toch wel dat Pfeiffer geen enkele blijk van begrip toont voor de vrouw ondanks de slogan die hij herhaaldelijk door Alkibiades laat uitspreken. Het thema van de vrouw komt hier enkel heel negatief of niet naar voor. Toch geeft ze ook wel volmondig toe dat het prachtig geschreven is en best boeiend om lezen.

Het is een absolute klepper want sommigen onder ons hebben het boek binnen de opgelegde tijdspanne van ongeveer 2 maanden ook niet uitgelezen. Dus, neem je tijd en ga er zeker in alle rust voor zitten om dit absoluut fantastisch boek te lezen.

Waardering:

De auteur

Ilja Leonard Pfeijffer

° 17 jan 1968 in Rijswijk, Nederland
Dichter, classicus en schrijver
studie klassieke talen (Grieks & Latijn) aan Rijksuniversiteit Leiden
1996 - 2004 werkzaam als onderzoeker en docent aan Universiteit Leiden
Vanaf 2003 voltijds schrijver
Sinds 2008 woont hij in Genua Noord-Italie
Leeft samen met Stella Seitun, een Italiaanse
Leven gekenmerkt door alcoholgebruik en gestopt in 2015
Citaat: Gebrek aan zelfvertrouwen is een karakterfout die ik niet bezit

Oeuvre:

Poëzie

Van de vierkante man (1998)

Het glimpen van de welkwiek (2001)

Dolores (2002)

In de naam van de hond (2005)

De man van vele manieren. Verzamelde gedichten 1998-2008 (2008)

Idyllen (2015)

Giro Giro Tondo, een obsessie, Poëziegeschenk voor de Poëzieweek, CPNB (2015)

Van oorlog en liefde: een heldendicht, Poëziegeschenk voor Bookstoreday (2017)

Sonnetten 2018 (2019)

Sonnetten 2019 (2020)

Proza

Rupert: een bekentenis (2002, roman), bekroond met de Seghers Literatuurprijs en de Anton Wachterprijs

Het geheim van het vermoorde geneuzel: een poëtica (2003, essays)

Het grote baggerboek (2004, roman), genomineerd voor de Gouden Doerian, bekroond met de Tzumprijs voor de beste literaire zin 2005

Het ware leven. Een roman (2006, roman)

Second Life. Verhalen en reportages uit een tweede leven (2007, essays)

De filosofie van de heuvel. Op de fiets naar Rome (2009; reisverslag, met foto's van Gelya Bogatishcheva)

Harde feiten. 100 romans. (2010, korte verhalen)

De Griekse mythen (2010)

Het ministerie van Specifieke Zaken (2011, bundeling politieke columns uit NRC Next)

Hoe word ik een beroemd schrijver? (2012)

La Superba (2013, roman), in 2014 bekroond met de Tzumprijs voor de beste literaire zin uit 2013 en met de Libris Literatuur Prijs

Gelukszoekers (2015, non-fictie), bekroond met de E. du Perronprijs

Minister Kwist. Een reconstructie van de val van de minst bekende bewindspersoon van het eerste kabinet Rutte (2015, feuilleton dat eerder in wekelijkse afleveringen is verschenen in HP/De Tijd)