Nacht van de Canon - Verslag
Op 27 september verzamelden literatuurliefhebbers zich in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) voor de Nacht van de Canon. Een perfecte locatie, gezien KANTL aan de wieg stond van de dynamische canon, een lijst met 50 essentiële werken uit de Nederlandstalige literatuur die voor het eerst werd voorgesteld in 2015.
De Nacht van de Canon is een ode aan de literaire canon en zet auteurs in de spotlight die mogelijks zelf ooit een plaatsje zullen mogen innemen in toekomstige updates van de canon.
De main stage bevond zich in KANTL’s grote zaal, voor de gelegenheid was deze statige, prachtige ruimte gehuld in sfeervol licht en gevuld met kleurrijke poefjes. In deze huiselijke, intieme setting mochten we de hele avond én vroege nacht genieten van auteurs en muzikanten die allen een passie deelden voor de Nederlandse taal. Een perfecte timing, want op 28 september startte de week van het Nederlands.
Met het oog op die week mochten Cesar Majorana, columnist en influencer, en Mohamed Ouaamari, schrijver van o.a. Groetjes uit Vlaanderen, de spits afbijten. Met hun grappige en tot nadenken stemmende openingsceremonie over de literaire kracht van scheldwoorden, de onderschatte kunstvorm van de haatcomments, en het belang van het blijven creëren van nieuwe taal gaven ze het startsein voor een fantastische avond.
Ceremoniemeester Christophe Vekeman leidde de avond verder in goede banen en deelde het podium met auteurs Tülin Erkan, Peter Terrin, Bob Vanden Broeck, Joke van Leeuwen, Amir Bachrouri, Miriam Van hee, Joke Van Caesbroeck, Bregje Hofstede, en Dimitri Verhulst.
Elke auteur koos zowel iets uit het eigen oeuvre als een werk uit de canon óf een werk waarvan ze vonden dat het in de canon zou thuishoren. Het is onmogelijk de rijkdom en waaier aan keuzes hier neer te pennen en/of eer aan te doen - je had erbij moeten zijn, sorry! - maar hier een glimps uit de selectie van de avond.
Voor de eigen werken kozen de meeste auteurs logischerwijze voor een recent werk uit hun palmares.
Tülin Erkan koos bijvoorbeeld voor een fragment uit haar column Sliptong, die ze ooit schreef voor de Standaard, waarin ze als zelfverklaarde “polyamoureuze linguofiel” de rijkdom van verschillende talen beschrijft.
Miriam Van hee las dan weer een aantal gedichten voor die ze baseerde op haar vaders oude notitieboeken, waarmee ze aantoonde dat ook heel factuele notities met de juiste ingrepen tot literaire pareltjes verheven kunnen worden.
Bij de canonkeuzes was er uiteraard geen gebrek aan klassiekers. Zo passeerden onder andere Elsschots Kaas en Reves reeds vermelde De avonden, keuzes van resp. Peter Terrin en Joke Van Caesbroeck.
Die laatste wisselde de stukjes uit “De avonden af met passages uit haar eigen columns, waarmee ze grappig demonstreerde dat een banaal leven van alle tijden is.
Joke Van Leeuwen amuseerde met een lied uit het (eveneens canonieke) Antwerps liedboek, maar wist ook extra te verrassen met een hilarische, moderne interpretatie van dit lied.
Amir Bachrouri legde met zijn keuzes voor Safae El Khannoussi’s Oroppa en Hafid Bouazza’s Paravion en zijn eigen boek Doe maar niet de brug tussen verschillende generaties en immigratie.
Een aantal keuzes stemden ook tot nadenken over de canon en de regels die verbonden zijn aan de canon. Werken in de canon moeten volgens de huidige regels 1) oorspronkelijk in het Nederlands zijn geschreven, 2) behoren tot de categorieën (volwassen) proza, poëzie of theater, 3) minstens 25 jaar geleden gepubliceerd zijn en 4) een auteur hebben die overleden is.
Zowel Vekeman als Verhulst kozen bijvoorbeeld voor teksten van Jeroen Brouwers. Hiermee brachten ze een ode aan de in 2022 overleden auteur, die dus volgens de regels bij de volgende update wél in de canon zou mogen worden opgenomen. Zij het enkel met werken die meer dan 25 jaar geleden gepubliceerd werden.
Bregje Hofstede koos dan weer voor Het verstoorde leven, een egodocument van Etty Hillesum. Een prachtig staaltje taal waarmee ze de vraag doet rijzen waarom teksten als egodocumenten geen plaatsje zouden mogen verdienen in het literair canon. Extra spannende keuzes, gezien de canon in 2025 een update zal krijgen.
Tussen de verschillende lezingen in, mochten we ons laven aan het muzikaal talent van Bel Ayre, FULCO, Porcelain id, Hendrik Lasure en Camille Camille. Stuk voor stuk indrukwekkend talent.
Van een Jiddisch reislied, over een Vlaamse haven, een magisch Oekraïens wintertafereel, tot een Siciliaans wagenmennerslied: Bel Ayre nam ons mee op een adembenemende tocht doorheen de tijd en ruimte.
FULCO - op 60% stemcapaciteit, maar daarom niet minder machtig - en Porcelain id - soulful en zoetgevooisd - brachten elk eigen nummers en eigentijdse bewerkingen van het Antwerps Liedboek.
Hendrik Lasure deed de wereld vertragen met jazzy tussentaal, en Camille Camille mocht de avond afsluiten (of de nacht inluiden, afhankelijk van hoe je het bekijkt) met dromerige melancholie.
Nogmaals benadruk ik hoe moeilijk het is om de rijkdom van de avond samen te vatten in een paar paragrafen.
Eindstand: de Nacht van de Canon was een prachtige avond waarbij de liefde voor literatuur en taal - in het bijzonder de Nederlandse taal - als een rode draad doorheen de avond liep.
Esther De Baecke
