Familiegeheimen & mystiek
Een debuutroman van Inge Denaeghel met ijsschotsen op de cover en een intrigerende titel. Meer heb ik niet nodig om nieuwsgierig te zijn. De achterflap maakt me nog nieuwsgieriger want wat kunnen twee vrouwen, 8000 km van elkaar, nu met elkaar gemeen hebben? Ik ben niet verbaasd dat het verhaal zich afspeelt tussen Brugge en Siberië nadat ik de webpagina van Inge Denaeghel heb bezocht. Ik citeer “Inge Denaeghel nam in 1991 voor het eerst de Trans Siberische Express naar het verre Boerjatië. Doorheen de jaren bleef ze de regio bezoeken om er etnografische verhalen rond sjamanisme op te tekenen. Haar laatste bezoek aan het magische Baikalmeer inspireerde haar om deze debuutroman, Bevroren Levens, te schrijven.”, einde citaat. Denaeghel schijnt nogal een reisduif te zijn want, en ik citeer weer haar webpagina “In haar vrije tijd reist ze per camper doorheen het Europese en Aziatische continent. Van Polen naar Portugal, doorheen de Balkan naar de Kaukasus. Steeds op zoek naar nieuwe verhalen.”, einde citaat.
Het verhaal focust vooral op de levens van twee vrouwen, 8000 km van elkaar. In het ijskoude Siberië groeit Ajuna Dandarova op aan de oevers van het Baikalmeer onder het woelige Sovjetbewind. Aan de andere kant van de wereld, in Brugge, leeft en werkt Sophia Lambert, een antropologe. Beide vrouwen hebben dit gemeen dat ze allebei op zoek zijn. Ajuna zoekt naar haar verloren zoon, Sophia is op zoek naar wie haar vader was. Alle belangrijke vragen over het leven cirkelden rond deze grote onbekende. Haar moeder Stella heeft steeds geweigerd om te zeggen wie haar vader was en wanneer Stella overlijdt start Sophia haar zoektocht.
Ajuna Dandarova hecht heel veel belang aan het wezenlijke in de mens en het geestelijke leven. Ze heeft bv. geen enkele moeite met de normaliteit van de dood: “zoals ieders leven was ook dat van haar vader gedoemd om terug te reizen naar daar waar de overledenen zich bevonden, om later terug te keren tot de levenden in die eeuwige cirkel van zijn en niet-zijn.”. Dat is ook niet zo verwonderlijk, ze komt uit een familie van belangrijke sjamanen. Zelf draagt ze die krachten ook in zich mee, al doet ze niet aan sjamanisme. Ze is een verdienstelijke kunstenares die haar emoties verwerkt in haar doeken. Haar karakter is complex genoeg om interessant te zijn voor mij als lezer. Ze heeft een sterke wil maar heeft toch ook nood aan liefde en geborgenheid. Ajuna heeft nog steeds een innerlijke binding met haar overleden grootvader. Die was een heel invloedrijke sjamaan én een dichter. Jammer genoeg was de regering van de Sovjet-Unie niet erg opgezet met sjamanen noch met kritische dichters en hun invloed. Waar Ajuna een binding blijft houden met het verleden en de natuur heeft haar broer Dashi zich daar een heel eind van verwijderd. Hij leeft als zakenman in Sint-Petersburg en wil zo weinig mogelijk weten over het leven in Siberië. Of hij daar gelukkig mee is moet nog blijken.
In tegenstelling tot Ajuna is Sophia Lambert meer gericht op wetenschappelijk onderzoek en analytisch ingesteld. Ze doet onderzoek naar sjamanisme nu en in het verleden. Wat de twee vrouwen allebei gemeen hebben is een nieuwsgierigheid naar het verleden en dat brengt hen uiteindelijk samen. Wat ze niet hetzelfde hebben is een goed huwelijk. Ajuna is gelukkig met haar Boris terwijl Sophia’s huwelijk op de klippen loopt. De relatie met haar dochter Katherine wordt pas warmer nadat ze alleen gaat wonen en ze eindelijk beseft dat ze niet alleen voor haar werk kan leven. Het is ook Katherine die haar uiteindelijk aanspoort om op reis te gaan naar Rusland, op zoek naar sporen van haar vader. Waar ze zich in Brugge min of meer liet leiden door de situaties blijkt ze in Olchon meer veerkracht te hebben dan ze dacht, of misschien is het overlevingsdrang. Toeval of niet, de laatste tijd schijnen er altijd boeken op mijn pad te komen die op de een of andere manier te maken hebben met identiteit of afkomst. Ook in Bevroren Levens is dat weer het geval. Ook hier een zoeken naar zichzelf en waar je vandaan komt.
Wie ook op zoek is naar zijn identiteit is Michael, de in Canada wonende zoon van Ajuna. Hij gaat op zijn beurt op zoek naar zijn moeder nadat hij te weten komt dat hij niet de natuurlijke zoon is van zijn ouders. Hij zit met de vraag waarom zijn moeder hem heeft weggegeven. Die verwarring probeert hij kwijt te raken in videokunst met titels als ‘Urban Underground Womb. The making of. (You Tube) 3 #searching for identity. Produced by: 1000bees.”. Hij wordt zo succesvol dat hij wordt uitgenodigd naar Rusland. Maar hoe wordt het wanneer de paden van Ajuna, Sophia en Michael elkaar kruisen?
In elke familie zijn er hier en daar wel familiegeheimen te vinden. Dingen waar iedereen van weet maar niemand over praat. Dat thema is in Bevroren Levens mooi verteld via de twee belangrijkste personages. Door hen komen we mondjesmaat het mysterie uit het verleden te weten. Bij Ajuna is dat vooral de impact die de politieke realiteit had op verschillende generaties in de Sovjet-Unie. Iedereen leefde in voortdurende angst, de permanente controles door staatsambtenaren, de beperking van eigen meningen de, moeilijkheden voor een vrije expressie via de kunst.
Het is duidelijk dat Inge Denaeghel het gebied rond het Baikalmeer kent van haver tot gort. Dat maakt de poëtische beschrijvingen fijn om te lezen. Die levendige schetsen van de natuur in Siberië en brengen direct de juiste sfeer voor wat ze wil vertellen. “Alles rondom haar was wit. Zelfs de stammen van de bomen waren aan één kant bedekt met een sneeuwlaag. Witte pilaren die hen de weg wezen. Dikke korstmossen hadden zich aan de andere kant van de stam gevormd. Hun harige kruinen stonden als groene ijspegels rechtop. Trollen die hun aangrijnsden.”. De geheimzinnigheid van de bossen en meren sluit goed aan bij de thema’s van familiegeheimen en ontdekkingen uit het verleden. Ook het culturele luik in dit boek geeft een extra laag aan het verhaal. Sjamanisme en zijn rituelen, de legenden die aan het Baikalmeer verbonden zijn, de manier waarop en waarom Russische dansgezelschappen naar Europa werden gestuurd ten tijde van de Koude Oorlog en het bestaan van gevangenissen als Perm-36 zijn onderwerpen waar zonder twijfel nog meer over te weten valt. Dat zijn duidelijk de sterkste kanten van het boek. Minder vond ik de scènes met de voorspellende dromen en geesten die zich manifesteren. Maar dat komt voornamelijk omdat ik niks heb met bovennatuurlijke elementen en mystieke gebeurtenissen.
Iemand die houdt van literaire fictie met een vleugje historische achtergrond en een portie familiale drama’s komt met deze debuutroman zeker aan zijn trekken. Dat twee mensen een verbinding kunnen hebben door een gedeelde geschiedenis die tijd en ruimte overspant wordt mooi verwoord in het motto vooraan in het boek:
Your heart and my heart are very, very old friends (RUMI)
Synopsis
Twee vrouwen, op verschillende plekken in de wereld, ontdekken ongemakkelijke waarheden over zichzelf en hun ouders. Als zij elkaar ontmoeten, worden alle verhoudingen op scherp gezet.