De Twitterrechtbank

De Brits-Nigeriaanse journaliste, Yomi Adegoke, richtte tijdens haar rechtenstudie Birthday Magazine op dat op jonge Zwarte vrouwen was gericht. Aan de universiteit kwam ze op tegen racisme. In 2018 werd ze een van twee auteurs van Slay in Your Lane: The Black Girl Bible waarin verschillende aspecten van het leven van Zwarte vrouwen worden besproken. Het mag dan ook niet verrassen dat Adegokes debuutroman De Lijst, vertaald door Jeske van der Velden, maatschappelijke problemen aankaart binnen een (deels) Zwarte leefomgeving.

Het boek volgt het leven van Ola en Michael, een Zwart powerkoppel dat bekendstaat om hun succes en schoonheid. Op Instagram worden ze gevierd als koning en koningin van #BlackLove, zeker nu ze verloofd zijn en hun peperdure bruiloft over minder dan een maand zal plaatsvinden. Dan wordt ‘De Lijst’ online gepubliceerd met daarop de namen van een hele rist mannen met een keur aan seksuele, homofobe of racistische misstappen achter hun namen. Ola, die haar carrière wijdt aan het aanklagen van dit soort zaken, voelt zich klemgezet, want Michaels naam staat op De Lijst. Terwijl Michael zijn onschuld uitschreeuwt, twijfelt Ola tussen liefde en principes.

Vanuit het wisselend perspectief van Ola en Michael beleeft de lezer de fall-out mee van de toxische online beschuldigingen, terwijl de giftige stroom berichten een totaal eigen leven gaat leiden en de huwelijksdatum langzaam maar zeker dichterbij komt.

Verwacht geen romantisch boek over een hoofdpersonage dat uitgebreid mijmert en treurt over haar al dan niet teloorgegane liefde. Ola’s en Michaels gevoelens worden enigszins onderkoeld beschreven. De schrijfster belicht vooral de merites en gevaren van sociale media en de cancelcultuur. Dat doet ze zeer uitgebreid en veelomvattend en ze neemt daar zeer ruim haar tijd voor. Hoewel dat het boek met momenten traag maakt en soms voor een licht gevoel van herhaling zorgt, is deze grondigheid en zorgvuldigheid prijzenswaardig. In de resem argumenten die voorbijkomen in het boek zit immers zowat alles wat je voor- en tegenstanders in het debat vroeg of laat hoort aanbrengen.

‘Waarom werd “geen kwade jongens” zo vaak goed genoeg gevonden?’

De nodige cynische zaken passeren de revue: zo is Michael net aangenomen op zijn nieuwe baan omdat het bedrijf dringend nood had aan een Zwart iemand om het blazoen op te poetsen en heeft Ola’s bazin zelf ijverig in papieren magazines de zelfhaat helpen verspreiden waarvoor ze nu het online feministische medicijn aanbiedt.

Naarmate het boek vordert, komt de bruiloft almaar dichterbij wat naast de maatschappelijk relevante en interessante thema’s van online zich uitspreken, oordelen en veroordelen, de lezer ook voortdurend plaagt met Ola’s dilemma: zal ze nog met Michael trouwen of niet? Af en toe zit er naast die spanning en de zware thema’s een vleugje humor in het boek. Zo slaan Ola en Michael ‘de grijpgrage handen van de gasten als hoofdrolspelers in een zombiefilm van zich af.’

De auteur werkt haar hoofdpersonages goed uit en is een meester in show, don’t tell. Zo is Michael een feilbaar karakter waarvan je niet meteen eenduidig kan beslissen of je hem nu mag of niet. Ook verschillende zijpersonages worden goed in de verf gezet en van enkelen van hen wordt een zijverhaal uitgewerkt. Zo wordt er over zus Fola verteld:

‘“Ik weet het niet. Man. Ik ben zo fucking dom.”

“Je bent niet dom,” beet Fola haar toe. Haar zus stond altijd klaar om Ola’s vijanden te lijf te gaan, zelfs als die vijand Ola zelf was.’

Qua vorm werken de vele appjes en tweets goed. Ze brengen de lezer in de online sfeer waar zo’n groot deel van Michael en Ola’s leven zich in afspeelt. Sommige woorden zijn daardoor wellicht niet voor iedereen duidelijk, hetzij omdat de termen niet altijd bekend zijn bij de lezer, hetzij omdat het populaire Engelstalige afkortingen zijn in sms-jargon waarvan de vertaler koos om die integraal over te nemen, hoewel die in het Nederlandse taalgebied onbekend zijn. Dit creëert soms wel enige verwarring.

Er is het knappe beeld van Michael alsof hij een niet-specifieke maar terminale diagnose had gekregen. Daardoor verdwijnen een hoop mensen ineens:

‘mensen in de marge van zijn leven die hem nu pas opvielen, omdat ze er niet meer waren.’

Naast sterke taal en knappe beelden, zitten ook de dialogen vlot en levensecht in elkaar.

De auteur doorspekt haar boek met cliffhangers en plottwists wat maakt dat het aangenaam lezen blijft. Het mag dan ook niet verrassen dat De Lijst als serie uitkomt, met Yomi Adegoke als uitvoerend producent. Het valt te verwachten dat de serie extra zichtbaarheid zal geven aan het boek, wat alleen maar toegejuicht kan worden.