21.4.21/18a: 'De verlossing handhaaft zichzelf in een kleine scheur in het continuüm van de catastrofe.' (Walter Benjamin)

"Wat als je er nu eens gewoon mee zou stoppen? Je werk, het geregelde leven, datgene waar je goed in bent, datgene wat jou bepaalt. Je moet je leven veranderen, fluistert iets jou in. En je luistert, deze keer wel, omdat je, als in een visioen, ziet wie je had moeten zijn. Dus stop je. Je laat alles vallen, jezelf incluis, in dat zwarte gat.

Het is een verleidelijke gedachte. Het is nochtans buitengewoon moeilijk om niets te doen. Want stilstaan in de stroom vergt het vermogen om weerstand te bieden. Tegendruk bieden door stilstand, tegen een wereld op speed, waarin je ‘elke kans moet grijpen’, op elke rijdende trein moet springen, en even snel moet trachten te rennen als de wereld voortdendert.

In The Big Drop-Out stellen we ons de vraag waarom die droom zo verleidelijk is: de terugtrekkende beweging, de exodus, de hut in het woud ver weg van de moderniteit en de menigte, de grote vlucht inwaarts? Is stoppen een zwaktebod of een verzetsdaad?"

Met deze woorden stelde theatergezelschap Hof van Eede in de herfst van 2019 hun voorstelling 'The Big Drop-Out' voor. Bijna gelijktijdig met hun première verscheen 'How to Do Nothing' van Jenny Odell, een multidisciplinaire kunstenares uit Oakland. En bij het lezen van 'De macht van het nietsdoen' moest ik vaak aan Ans van Eede en Wannes Gyselinck hun 'Big Drop-Out' denken.

Voor Jenny Odell is het duidelijk. Nietsdoen, er even mee stoppen, er even uitstappen, is geen zwaktebod, kan wel degelijk een daad van verzet zijn. Een opstand, vandaag meer dan noodzakelijk, om te herwinnen wat dreigt verloren te gaan, wat er op het spel staat.

Voor Jenny Odell is 'nietsdoen' niet synoniem voor oppervlakkige apathie, voor lanterfanten. 'De macht van het nietsdoen' is zeker geen lofzang op luiheid. Integendeel. Ze wil onze aandacht net terugwinnen. Aandacht die ons met grof geweld afhandig wordt gemaakt door bedrijven die, paradoxaal genoeg, behoren tot de aandachtseconomie. Megaspelers op internet en sociale media, Google, Facebook, Twitter,...die ons herleiden tot digitale algoritmes en zo zorgen dat we nergens nog meer écht aandacht voor hebben. Maar ook onze slopende preoccupatie met alsmaar meer, alsmaar productiever, de verdrukkende prestatiedruk, de strijd om onze tijd, de grove plundering van onze omgeving wordt stevig tegen het licht gehouden. Opbeurend is het aanvankelijk niet. Onze vrijheid van denken en handelen staan duidelijk op het spel.

Voor Jenny Odell is hier tegenover nietsdoen geen optie (of juist wel). Handelen en denken vragen juist concentratie, een moment van reflexie, even stilstaan, de blik naar buiten richten.

Samen met Jenny Odell sta je stil, ga je even op een bankje in het park gaan zitten, kijk je en luister je naar de vogels, de bloemen en de anderen. Samen met Jenny Odell slenter je door straten, zwerf je door musea, ontdek je stadskreken, staar je uit de tram en luister je naar de radio en de stilte.

En in haar zoektocht naar verzet vindt Jenny Odell antwoorden bij kunstenaars, denkers en doeners als Zhuang Zhou, Gilles Deleuze, John Muir, Franco Berardi, Epicurus, Diogenes, Henry David Thoreau, Joseph Beuys, Californische havenarbeiders, David Hockney, Peter Berg, Thomas Merton, Martin Buber, Masanobu Fukuoka en vele anderen. Om finaal te eindigen in wat Hannah Arendt 'de ruimte om te verschijnen' heeft genoemd, te streven naar een manifeste ontmanteling en te blijven hopen. Want tegen de verwachting en de verdrukking van het technodeterminisme in zullen de dingen blijven groeien in die "kleine scheur in het continuüm van de catastrofe" (Walter Benjamin).

Niet lang na de première van 'The Big Drop-Out' sloeg het noodlot toe en ontnam een bigger dan big drop-out het Hof van Eede hun 'ruimte om te verschijnen'. Jammer. Want 'The Big Drop-Out' is en blijft meesterlijk en inspirerend theater.

En die verschrikkelijke noodtoestand blijft maar duren...

(#blackoutforculture)