Leestip van Wouter De Raes

Een visionair boek over ziekten die de sprong van dier naar mens maken

29 maart 2021

Mensen die dit populariserend wetenschapsboek van reisschrijver en wetenschapsjournalist David Quammen reeds voor 2020 lazen zullen niet verrast opgekeken hebben over de omvang en snelheid waarmee de covid-19-epidemie zich over de aardbol verplaatste. Want in zijn boek maakte de auteur de dreiging van zoönosen, ziekten die van mensen naar dieren overspringen, zeer tastbaar en concreet en je vindt er enkele visionaire uitspraken in zoals deze:

“Wanneer de next Big One zich aandient zal deze zich waarschijnlijk houden aan het nefaste patroon van een hoge infectiviteit die voorafgaat aan merkbare ziekteverschijnselen. Dat zal haar de gelegenheid geven zich als een engel des doods door steden en luchthavens te verplaatsen.”

Quammen schreef deze als een thriller lezende, caleidoscopische kanjer reeds in 2012. Hij reisde de halve wereld rond naar tientallen plaatsen waar epidemieën de afgelopen eeuw uitbraken om wetenschappers, dokters, getuigen en slachtoffers te interviewen. Soms gaat het om zeer bekende ziekten zoals aids, ebola, SARS, vogelgriep, de ziekte van Lyme… maar vaak ook om vrij onbekende of vergeten epidemieën zoals de ‘papegaaienziekte’-epidemie van 1930 in de VS, de hendra-uitbraak in Australië (1994), het Nipah-virus in Maleisië (1998), de Q-koorts in Nederland (2005) … Uitvoerig gaat hij in op de herkomst van deze ziekten. Zoals bijvoorbeeld aids: waar ontstond deze epidemie (Kameroen, mogelijk ca 1908 ), hoe en langs waar verspreidde ze zich en hoe komt het dat ze pas decennia later werd opgemerkt toen de onbekende ziekte in 1980 in de VS toesloeg…

Soms spoort hij de virus-reservoirs bijna letterlijk zelf op: hij gaat met wetenschappers mee vleermuizen vangen in China of volgt in hun zog gorilla’s door het Congolese regenwoud, mee op speurtocht naar de bron van het ebola-virus, die eigenlijk nog steeds ongeïdentificeerd is. Maar ook daar wordt in de richting van vleermuizen gekeken... Zo voegt Quammen een portie spanning aan het boek toe, maar wijdt daarbij soms vrij ver uit. Niet alleen over de omgeving en de natuurlijke habitats van de dieren, maar ook over zijn persoonlijke belevenissen en ervaringen tijdens zijn tochten of zelfs over de politieke situatie in het land dat hij bezoekt. Het omvangrijke boek is zo soms wat wijdlopig maar mensen met een brede belangstellingssfeer mag dit hoegenaamd niet storen, integendeel. Want de grote lijnen in zijn betoog blijven wel degelijk goed zichtbaar. Zijn centrale stelling is dat virussen die huizen in dieren waarvan de ecologische habitat door de mens bedreigd wordt steeds meer de sprong naar de mens zullen maken. Doorheen het boek komt dit als een mantra terug.

In 2020 verscheen een nieuwe uitgave van deze absolute aanrader, met een hoofdstuk over covid-19 tot en met de eerste paar maanden na de verspreiding van de pandemie.

Synopsis

Door de luchtvaart worden ziekten als SARS, de Mexicaanse griep en Q-koorts al gauw een pandemie. Die ziekten zijn afkomstig van dieren, maar vaak zijn de verwekkers onvindbaar en dus onbeheersbaar. Quammen beschrijft veldonderzoeken en voorspelt wat de volgende grote ziekte zou kunnen zijn.

Leestip van Wouter De Raes

Zoönose : hoe dodelijke ziekten van dier naar mens overspringen
Titel:
Zoönose : hoe dodelijke ziekten van dier naar mens overspringen
Auteur:
David Quammen
# pagina's:
566 p.
Uitgeverij:
Uitgeverij Atlas Contact
ISBN:
9789045042503
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Infectieziekten