Gent Leest sprak met Zaki
Zaki is Gentenaar, hij schrijft en hij leest – beter vind je ze niet voor deze rubriek.
Redacteur Jan Matthys sprak met hem.
Zaki moet niet voorgesteld worden. Hij heeft ruim drie generaties geëntertaind, en denkt niet aan
stoppen. Toch blijven bepaalde activiteiten wat onderbelicht; hoog tijd om daar iets aan te doen.
Ondanks zijn drukke agenda hadden we binnen de week een afspraak, waarvoor dank. Ik ontmoette hem, kort na zijn 79ste verjaardag, op een terrasje aan het Sint-Pietersstation.
De opener lag, gezien ons beider gezegende leeftijd, enigszins voor de hand. In 2014 verscheen Ondeugend ouder worden, twee jaar later gevolgd door Ondeugender ouder worden. Die boeken verschenen dus vóór de heren Trump, Poetin en Netanyahu een totaal nieuwe dimensie gaven aan het woord “ondeugend”. Aan elk boek gingen een paar jaren research vooraf, en dat zie je eraan.
Dat ze ook aan een behoefte voldoen blijkt uit het feit dat Zaki tot op vandaag geregeld geboekt wordt voor lezingen over het onderwerp.
Mij viel meteen een gemeenschappelijke voorliefde voor science-fiction op. Het is er nooit van gekomen, maar ooit speelde Zaki met de idee om zelf iets in het genre te doen. Zijn voorkeur gaat nog steeds naar de “oude rakkers” Ray Bradbury en Isaac Asimov. Asimov voorspelde met akelige precisie de wereld waarin we vandaag leven. Een maatschappij waarin een simpele vermenigvuldiging enkel nog kan met een rekenmachine (The feeling of power, vertaald als Project hoofdrekenen), of eentje waarin examens vooral bedoeld zijn om de meest begaafde kinderen onschadelijk te maken (Profession, vertaald als Beroepskeuze), hoe ver zitten we daar nog van af ? Die verhalen werden in 1959 gepubliceerd.
Na de bloeiperiode in de jaren ‘50 en ‘60 kende het genre een lange periode van relatieve droogte. Maar Zaki verwijst enthousiast naar nobelprijswinnaar Kazuo Ishiguro, die de draad weer opneemt met schitterende romans als Never let me go, The buried giant, of Klara and the sun, waarin de thema’s die morgen, misschien zelfs al vandaag, actueel zullen zijn diepgaand, en bovendien met grote taalkundige virtuositeit aan bod komen.
Maar Zaki is natuurlijk niet voor één gat te vangen. Hij is even gedreven als hij het heeft over Shakespeare, vooral de sonnetten. Met zijn muzikale achtergrond hoort hij de muziek in die teksten, ook al is de oorspronkelijke melodie vandaag moeilijk of niet te reconstrueren. Maar de combinatie van, bij voorbeeld, sonnet 18 (Shall I compare thee to a summer’s day), met muziek van Adele werkt verrassend goed.
Dit sluit aan bij die andere rode draad in zijn literaire productie, de reeks Song boeken, met tekst en uitleg bij bekende en minder bekende songs. Love songs en Smiling songs staan in de Krook cataloog, maar bleken in de praktijk niet te vinden (hierbij een warme oproep aan de eerlijke vinder om die bij gelegenheid eens terug te brengen ?). Sticky songs is te krijgen via Zaki’s website. En ook hier is een lezing aan verbonden.
Wat hem vandaag onnoemelijk stoort, is het gebrek aan interesse vanuit de uitgeverswereld voor fictie, terwijl fictie, veel meer dan non-fictie, dingen in beweging kan zetten. Denk aan Max Havelaar, denk aan Daens, aan Omtrent Deedee, en zovele andere boeken die een onomkeerbaar impact hebben gehad. Dat bereik je niet met de kookboeken van Jeroen Meus (met alle respect voor Jeroen uiteraard).
Zelf blijft Zaki zeer actief. Hij heeft nu tijd voor dingen waar hij vroeger niet aan toe kwam, tekenen, schilderen, en schrijven. Momenteel loopt zijn toneelstuk Afrodisia in de zalen – een echt toneelstuk, met echte interactie tussen echte mensen. Daarmee gaat hij bewust in tegen de mode van de laatste jaren, waar de nadruk vooral moest liggen op het provocatieve karakter van de voorstelling – denk bij voorbeeld aan het Tableau vivant van het Lam Gods. Zaki denkt, en hoopt van harte, dat die tendens aan het keren is. Wie meer wil weten over Afrodisia verwijs ik graag naar de AVS reportage die je kan vinden op YouTube.
Daarnaast is hij ook zeer begaan met het lot van bejaarden in woonzorgcentra. Hij investeert heel veel tijd in gesprekken met bewoners, om dingen boven tafel te brengen die via de geëigende wegen niet tot bij de beleidsmakers geraken.
Zitten daarnaast nog in de pijplijn : een nieuw toneelstuk, en twee andere projecten waar hij momenteel niets over kwijt wil. Voorlopig dus niet meteen dolce far niente, hoewel er ook tijd overblijft voor de kleinkinderen. Al zit een balletje trappen er wel niet meer in. Maar voor een gewezen schaker zijn er wel nog alternatieven.
Jan Matthys
Foto Zaki © Kristof Ghyselinck
