Het meisje dat de zon niet zag. Interview met een Gentse blinde lezer
Lezen is voor mij een evidentie. Duizenden boeken heb ik al verslonden, maar wat als je niet kan zien, zoals Ingrid ? Ingrid, mijn buurvrouw, ontvangt mij met haar trouwe blindengeleidehond Jacquart. Toen ik haar vroeg voor een interview, aarzelde ze geen moment en was ze bereid om op al mijn vragen te antwoorden.
Ingrid, ben jij blind geboren, of ben je later blind geworden?
Ik zeg altijd dat ik nog gezien heb, maar in feite wat ik zag, mag je niet beschouwen als zien. Ik zag kleuren. Ik heb in het eerste leerjaar nog letters kunnen lezen, maar daarna kon ik het niet meer. In principe weet ik niet hoeveel ik zag. Mijn volledig zicht heb ik verloren op 25-jarige leeftijd.
Las jij als kind boeken?
Thuis las ik boeken, maar op kostschool waren er niet veel boeken. Het aanbod was klein. Ze hadden wel de sprookjes van koningin Fabiola in braille. We kregen ook niet veel tijd om te lezen. We hadden de studie en dan spelen. Maar thuis las mijn zus heel veel boeken voor. Dat waren vooral puberboeken.
Heb jij ooit zwartgedrukte boeken gelezen?
Nee, want ik was al in sterke mate blind vanaf mijn 7 jaar. In mijn pubertijd las ik eerst boeken op geluidsband, later op cassettes en nog later op CD. De luisterboeken waren op grote geluidsbanden. Die zaten in een doos. Ze werden gratis opgestuurd en ik kon ze ook gratis terugsturen. Ik speelde die banden af op een oude Grundig. Zo las ik dan veel meer, zowel braille als op geluidsband.
Wat mij opvalt is dat je zegt ik las op geluidsbanden. Voor mij zou het logischer zijn om te zeggen : ik luister naar geluidsbanden ?
Maar voor ons is dit lezen. Ik lees een boek op geluidsbanden, zoals ik ook naar televisie kijk, alhoewel ik niets zie. Je zegt toch ook : ik zie u graag. Het is beeldspraak.
Ging jij naar een normale school?
Nee, ik zat op kostschool en dit was een speciale school. Ik ben daar geweest tot rond mijn 18 jaar. Het was een school in Ukkel aan het Zoniënwoud. Deze school is later gefusioneerd met een jongensschool in Woluwe . Het is een school voor blinden en doven.
Was het moeilijk om braille te leren?
Braille heb ik geleerd als kind. Ik kreeg daar speciale privélessen voor, omdat de kinderen daar op verschillende leeftijden toekwamen. Ik ben daar aangekomen toen ik zeven jaar was, maar sommige kinderen komen er aan als ze veertien zijn. Sommige kinderen waren blind en andere slechtziend. De lessen werden aangepast naargelang hun persoonlijke situatie.
Was het moeilijk om braille te schrijven?
Dat was zoals een gewoon kind leert lezen en schrijven. Braille schrijven was vroeger wel prikken in papier. Daarvoor gebruikte ik een prikbord. In de lagere school schreven we zo. De woorden werden in spiegelbeeld geprikt en dan moesten we het papier omdraaien en 2 konden we lezen. Zo namen we ook notities. Nu gebruik ik dat zelden. Na de brailleschrijfmachine kwam de computer met brailleprinter.
Hoe ziet een brailleboek er uit?
Ik ben momenteel De perfecte oppas van Leila Slimani aan het lezen. Het brailleboek bestaat uit 8 delen. Het andere boek heet “ Russisch voor beginners” van Dominique Biebau. Dit boek bestaat uit 7 delen. Dit is geen dik boek . De zwartdruk papieren versie bestaat uit 211 bladzijden. Het boek “ Alle mensen deugen” van Rutger Bregman is een dik boek. Het brailleboek bestaat dan ook uit 20 delen. Vroeger werden de boeken in braille gedrukt en naar de lezer gestuurd.
Na het lezen stuurde men het boek terug en dan werd dit gestockeerd tot er een andere lezer het boek wilde. Stockage vroeg veel werk, want soms kwamen de boeken gehavend terug, of ontbrak er een deel. Nu worden de boeken op aanvraag geprint, want de uitgeverijen kunnen het boek nu digitaal leveren. Na het lezen van het brailleboek smijt ik die weg. Want waar moet je dat stockeren? Zulke boeken nemen heel veel plaats in.
Hoe kom jij aan de titels?
Ik krijg maandelijks een tijdschrift met nieuwe titels. De luisterpunt bibliotheek heeft ook een catalogus die online te raadplegen is. Ik bestel een boek en dat krijg ik dan binnen 2 dagen.
Kom jij in contact met andere braillelezers?
Er bestaan wel leesgroepen voor blinden, maar toen ik ging, was dat enkel in Leuven en in Brugge. Ik ging naar Leuven, maar met mijn hond op de trein is dat zo’n gedoe. Ik weet niet of er een leesgroep voor blinden in Gent bestaat. Ik ken ook niet veel blinden in Gent.
Lees jij ook luisterboeken?
Ja, nu lees ik veel luisterboeken. Maar ik ben eigenlijk een braillelezer, want dan weet ik hoe dingen geschreven worden. Ik moet die taal ook onderhouden, want anders begin ik aan de woorden te twijfelen. Brailleboeken kan ik ook op verschillende locaties lezen. Luisterboeken lees ik terwijl ik brei. Ik kan dat niet doen terwijl ik kuis of kook.
Ontleen jij luisterboeken in De Krook?
Nee, want ik heb voldoende boeken die ik via mail bestel bij de luisterpuntbibliotheek. Dit zijn speciale luisterboeken die ik kan afspelen op een Daisy-speler. Dit toestel is ontwikkeld voor mensen met een leeshandicap. Om de 5 jaar kan ik gratis zo’n Daisy-speler krijgen. De boeken worden voorgelezen volgens een bepaalde structuur.
Wat doe je het liefst luisterboeken lezen of brailleboeken lezen?
Ik ben het gewoon om brailleboeken te lezen zoals jij een boek leest. Daar kan ik bij wegdromen, ik kan eens terug bladeren. Bij brailleboeken kan ik blijven hangen aan een passage. Luisterboeken zijn soms niet goed voorgelezen. Jan Meng, de voorlezer van de Harry Potter-reeks was wel een leuke voorlezer. Ik heb Harry Potter dan ook met veel plezier gelezen.
Ingrid, hartelijk dank voor dit gesprek. Het was voor mij een verhelderend interview, waarschijnlijk voor de lezers van Gent Leest ook. Nog veel leesplezier !
Christel Van Renterghem
