Interview met auteur Nina Mouton

Ik ben gestart met lezingen geven vanaf 2016, eerst rustig om dan tegen 2018 heel veel lezingen te geven. Deze gingen eerst over Mild Ouderschap waar ik in 2020 dan een boek over schreef. Tijdens de Covid-periode was echter een sterke verschuiving naar zelfzorg voelbaar.
We zijn onszelf in die periode tegengekomen. Ineens ben je zo teruggeworpen op jezelf, je thuissituatie, je kinderen die niet naar school kunnen (cfr. Co-teaching). Het was enorm belastend voor veel gezinnen. Zelfzorg was booming.
In die periode ben ik gestart met een online (groeps-) trajecten. Het Team Zelfzorg is ontstaan en van daaruit is het boek er gekomen.
Het boek is zeer toegankelijk en bevat naast de nodige praktijkvoorbeelden ook tekeningen (nvdr. door Eva Mouton, zus van Nina) welke de gelaagdheid van het onderwerp nog meer ondersteunt. Omdat de materie voor veel mensen nieuw is en daarom confronterend kan zijn, wou ik de inhoudelijke thema’s zoals: stress, trauma, kwetsbaarheid, patronen, hechting, parentificatie, het innerlijke kind, enz. met de nodige mildheid en zachtheid naar buiten brengen.
Ik ben vandaag heel blij dat het boek Zelfzorg zoveel mensen van verschillende leeftijden aanspreekt. Met het vorig boek van Mild Ouderschap bevond ik me in de niche van een leeftijdscategorie van jonge ouders. Nu krijg ik mailtjes van zowel zeventigers als twintigers. Dat had ik niet verwacht.

Als men inschrijft voor een traject bij Team Zelfzorg, hoe lang beschikt men over de betaalde informatie?
Je betaalt een keer en krijgt dan levenslange toegang tot Team Zelfzorg. Omdat bepaalde zaken nu eenmaal tijd vragen om te verwerken is het noodzakelijk dat men terug kan wanneer de nood er is. Alles wat je moet weten over zelfzorg zit erin. Zo is er deze avond een life sessie voorzien met Chris Lenaerts die komt spreken over Hyperventilatie. (nvdr. Chris Lenaerts is de auteur van ‘Hyperventilatie ontkracht. Bevrijd jezelf van perfectionisme, chronische spanning en stressgerelateerde klachten’). Er zijn namelijk mensen die chronisch hyperventileren en het niet eens beseffen. Van dergelijke sessies met professionelen kan je dan ook in je traject profiteren.

Hoe denk je dat de behoefte aan zelfzorg is veranderd tijdens de COVID-19-pandemie, nu mensen misschien meer verlangen naar samenzijn en verbinding in plaats van alleen zelfzorg?
Zelfzorg gaat om verbinden. Enkel vanuit de verbinding met jezelf kan je verbinden met de anderen. Ik begrijp dat mensen zelfzorg ook bekijken als iets egoïstisch omdat ze dat té eng gaan bekijken als me-time. “Je doet alleen maar dingen voor jezelf, je houdt geen rekening met mij, enz.”, terwijl net het omgekeerde waar is. Als je jezelf kent kan je geven wat je te geven hebt. Veel mensen geven zichzelf leeg om graag gezien te worden. Je kan dat niet blijven volhouden en dan komen de de angsten, depressie en burn-out om de hoek loeren.
De vraag die je jezelf moet stellen vanuit zelfzorg, is: “Waarom geef ik mezelf leeg?” Dan kan je zoeken naar andere patronen die wel voor je werken. Die balans is vaak uit evenwicht bij veel mensen. Sommige mensen kunnen ook moeilijk ontvangen.
Zelfzorg is zo veel omvattend dat het niet enkel kan worden opgelost met een badje te nemen op zaterdagavond. Grappig dat net de sculptuur met de gerecycleerde badkuipen van kunstenaar Benedikt Tolar tijdens het Lichtfestival voor mijn praktijk had postgevat (ze glimlacht). Dat was iedere dag een knipoog aan zelfzorg, want een badje op zaterdagavond met een Cavaatje in de hand is niet echt wat bedoelt wordt met zelfzorg.
Met de volgende vraag: “Hoe komt het dat ik zoveel geef?”, zitten we bij de parentificatie en de hechting. Eerst zal het zaak zijn om uit te zoeken bij jezelf wat de patronen zijn die we hebben opgebouwd in onze jeugd, hoe je geparentificieerd bent en hoe je gehecht bent.
Het is al bij al ongelooflijk dat we de woorden hiervoor niet hebben meegekregen op school en dat ik daarvoor negen jaar heb moeten studeren om hier woorden op te plakken.

Kun je enkele van de belangrijkste inzichten delen die je boek biedt over het omgaan met trauma’s, de blauwe plekken zoals jij ze benoemt?
Het is belangrijk om trauma te zien als een breed begrip, als deel uitmakend van het leven. Daarmee bedoel ik dus niet het trauma of letsel dat je zou oplopen na een verkeersongeval. Het begint al in je kindertijd. Het is normaal dat je ouders je niet 100 % konden geven van wat je nodig had. Het belangrijkste is om in een veilige omgeving te kunnen opgroeien. Als we hierin gekwetst geweest zijn, dan is dat ook een trauma, en dat vergeten we dikwijls. Want die blauwe plekken van vroeger hebben vandaag nog steeds een invloed op ons leven. Bijvoorbeeld, als je een blauwe plek hebt over het feit dat je niet gehoord geweest bent in een gezin en je staat te roepen tegen je kinderen, dan gaat dat niet over dat moment met de kinderen maar wel over al die keren dat je niet gehoord bent geweest. Je wordt overweldigt door een diep gevoel van onmacht ‘van nu moet het eruit’, en die kinderen staan daar perplex omdat ze een rekening gepresenteerd krijgen die helemaal niet van hen is. Die lading is veel te zwaar.
Veel van de ouders zitten dan met een schuldgevoel. Zij willen helemaal niet zo reageren. Maar het is sterker dan zichzelf en dus kan men enkel met mildheid hierop reageren. Dat toont hoe diep het trauma ligt. We kunnen het enkel bij onszelf leggen vandaar dat het boek confronterend werkt.

Welke strategieën of oefeningen zou je aanraden voor mensen die proberen zelfzorg toe te passen na het ervaren van trauma’s?
Ten eerste is het belangrijk dat men hierover kan spreken. Niet enkel met vrienden en familie die een veilig kader bieden maar ook dat je je laat dragen door professionals op een manier die op dat moment passend is voor jou. Soms is dat gesprekstherapie, maar het kan ook lichaamsgerichte therapie zijn, door stappen te zetten die actie toelaten: bijvoorbeeld dansen, sporten, massage, fascia, yoga, ...

Kunt u wat meer vertellen over wat parentificatie inhoudt en hoe het van invloed kan zijn op iemands vermogen om voor zichzelf te zorgen?
Parentificatie is een dynamiek die ontstaat tussen een ouder en een kind. Die dynamiek ontstaat doordat een kind niet leeftijdsadequate zorg geeft aan of krijgt van een ouder, bijvoorbeeld door teveel autonomie te krijgen of net het tegenovergestelde, te weinig autonomie. Maw, ofwel moet je klein blijven ofwel moet je te groot zijn voor je leeftijd. Kinderen willen uit zichzelf zorg geven aan de ouders omdat zij ook zorg krijgen van de ouder, het zit in de natuur van het kind om iets terug te doen. Maar als die zorg niet wordt erkend door de ouder, zal het kind meer en meer willen doen om gezien te willen worden. Zij willen dat de ouder ziet dat zij hun best doen. Die erkenning is een beschermende factor.
Door deze parentificatie komt er een disbalans in je geven en nemen.
Ofwel geef je superveel en kan je niets aannemen. Ofwel moet je heel veel aannemen, zo moeten kinderen die kinderen moeten blijven, steeds blijven slikken. Dat is zoals met de foie gras. Die kinderen, en later die opgroeiende individuen, kunnen niet zeggen: dit is ongepaste zorg want zij hebben niet geleerd om autonoom te zijn.

Welke adviezen geef je aan mensen die zichzelf geïdentificeerd hebben in de ouderrol in hun gezin en moeite hebben met zelfzorg?
Als je heel veel hebt gezorgd in je gezin van herkomst, dan is het moeilijk om die zorg los te laten in je latere leven omdat het je identiteit is geworden. Mensen rekenen erop want zij kennen je zo. De mensen denken, jij bent de zorger en dat verwacht ik van jou. Als je dan uit je zorgrol wil stappen zul je stuiten op heel veel weerstand.
Uit je zorgrol stappen kan je het beste niet alleen doen. Je kan bijvoorbeeld hulp vragen aan je partner om je hierbij te helpen en zo te zoeken naar wat wel past bij jou.
Zelfzorg is iets van gans je leven, je bent nu eenmaal een ajuin en geen patat (ze lacht). Iedere nieuwe ervaring in je leven bevindt zich op een nieuwe (onderliggende) laag.
Bijvoorbeeld, je zit in een nieuwe relatie en er wordt weer iets anders getriggerd. Het is daarom belangrijk om je patronen en je triggers te herkennen. Als je kan duiden wat het is kan de ander daar in mee en kunnen jullie samen helen. De rugzak van die vorige relatie zit daar ook bij, enz. Het gaat in golven, soms zijn er rustige plateaus en dan is er weer iets nieuws, doordat je kinderen in een andere fase zitten en dan is het weer zoeken naar dat evenwicht. Je mag jezelf toestaan om te blijven zoeken en mild te zijn naar jezelf. Het blijft een zoeken. Het is nooit af.

Hoe kunnen mensen die zijn blootgesteld aan parentificatie gezonde grenzen stellen?
Ten eerste kunnen we ons afvragen: “Grenzen, waar begint dat?” en ten tweede kunnen we stellen: “Wat is een grens?”.
Mensen zien of voelen de grens niet. Ze denken dat, als ze grenzen stellen, snel als een lastig persoon zullen overkomen of ze weten niet goed hoe die grens op een geweldloze manier over te brengen. Daarom klinkt het woord grenzen soms als een hol woord.
Grenzen stellen is een dynamiek die gestuurd wordt door de mix van je patronen, maw hoe je gehecht bent of in welke parentificatie je zit. Dus allereerst is het zaak om je patronen te kennen en te herkennen om van hieruit ermee aan de slag te gaan. Dit is een zeer complexe materie waarbij een professioneel iemand je kan bij helpen.
Bijvoorbeeld: Als je angstig gehecht bent dan zal je gemakkelijk ja zeggen en geen grenzen aangeven omdat je bang bent dat de andere zal weggaan. Iemand met bindingsangst gaat te strakke grenzen hanteren en die laat niemand door.
Grenzen stellen is ook: “Ik stel grenzen, maar kan ik de grenzen van een ander respecteren?”

Zijn er begeleide programma’s of community’s op uw online platform waar mensen die met zelfzorg worstelen, zich kunnen bij aansluiten?
Er is een Instagram community aan verbonden maar ze maken jaarlijks zelf hun whatsapp groep omdat ze elkaar leerden kennen. Ik ben geen doel op zich, wel een middel om elkaar te leren kennen.

Hoe ziet u de rol van online platforms zoals de uwe bij het ondersteunen van mensen op hun zelfzorgreis?
Ik denk dat het voor veel mensen een laagdrempelige en diepgaande manier aanreikt om te beginnen met zelfzorg. Een ander voordeel in deze tijden is dat men onmiddellijk kan geholpen worden omdat er geen wachttijd is.

Vanaf 1 maart 2024, voor iedereen gratis toegankelijk, komt er maandelijks: een podcast, een blogpost over zelfzorg, een blogpost over mild ouderschap en een maandelijkse nieuwsbrief over zelfzorg en mild ouderschap.

Jezelf inschrijven op de nieuwsbrief is dus de boodschap!

Ria Martens - dinsdag 27 februari 2024

[Redactie: zie ook: 'Drie boeken': aflevering 220: Wim Oosterlinck praat met Nina Mouton]