Kluger Hans: nieuwe literatuur, nog voor je buurman ervan hoort
Kluger Hans is een tijdschrift dat zichzelf ‘een literair boorplatform voor opkomend en onbekend talent’ noemt. Dat platform is thuis in Gent, maar boort vrolijk rond in het hele Nederlandstalige veld van jonge schrijvers en kunstenaars. Na themanummers rond het labyrint, het belang van het irrelevante en algoritmes, is het pas verschenen veertigste nummer gewijd aan (des)illusie.
Auteurs presenteren ons waanbeelden, illusies, maar doen dat vaak om de illusies die we koesteren te doorprikken. Voor Kluger Hans – de naam is ontleend aan een paard dat kon tellen en rekenen – is literatuur verrassend, uitdagend, een beetje rebels. Geen wonder dat de redactie zich thuis voelt in Gent. Het draait om de teksten, maar elk nummer van Kluger Hans is ook een pareltje qua vormgeving. Er wordt telkens samengewerkt met beeldende kunstenaars: in dit nummer worden de teksten – proza, poëzie, essays,…: alles kan – afgewisseld met schilderijen van Ryan Mosley en de Gentse Adelheid De Witte. Maar Kluger Hans doet meer: de vormgeving van het tijdschrift zelf is telkens bijzonder.
In nummer 37, over het labyrint, loopt letterlijk een rode draad (van Ariadne) over de bladzijden. Nummer 38 stond in het teken van ‘het belang van het irrelevante’. Zelfs het irrelevante kan een verschil maken: er is een gat in het tijdschrift – de kaft en elke bladzijde zijn op dezelfde plaats geperforeerd – en op de eerste bladzijden staat er geen puntje op de i’s. Schijnbaar onbetekenende aanpassingen die de leeservaring ontregelen. Nummer 39, over algoritmes, kwam met een stickervel waarop je losse woorden en woorddelen zelf kon combineren. Het recentste nummer heeft een ogenschijnlijk sobere kaft: in een spel met zwart en wit wordt het woord ‘illusie’ gespeld, maar als je de binnenflap openklapt, grijnst het woord ‘desillusie’ je in fel oranje toe.
Het nummer opent met poëzie van Betül Sefika, gevolgd door een essay van Sarah van Vliet, gedichten van Rob Theys, en van Marthe van Bronkhorst. Verderop zijn er verhalen van onder anderen Christiaan Ronda, Tessa Guijt en Bauke Vermaas. Voorlopig nog niet de bekendste namen, maar dat is net wat Kluger Hans wil: u verrassen met jong, onbekend talent. Vanaf dit nummer zijn er ook oorspronkelijk niet-Nederlandstalige teksten te vinden, omgezet door beginnende vertalers. Achterin staat een korte biografie van elke auteur, die de geïnteresseerde lezer op weg zet om meer te ontdekken.
Die beginnende auteurs krijgen een steuntje in de rug van een meter en peter. Voor het vorige nummer waren dat Hind Eljadid en Jean Paul van Bendegem. Voor dit nummer is dat het schrijverskoppel Lize Spit (die al in 2012 een kortverhaal in Kluger Hans publiceerde – dat is vier jaar voordat Het smelt verscheen!) en Rob van Essen. Op de website https://www.klugerhans.net is een afdeling ‘Roergebied’, waarin ruimte is voor experiment: schrijvers publiceren er work in progress, probeersels, teksten in geschreven en gesproken vorm. In dat ‘Roergebied’ zetten de meter en peter hun favoriete tekst van het nummer in de kijker. Bij het schrijven van deze bespreking had Rob van Essen al het beklemmende kortverhaal ‘Eng’ van Sanne Aletta van Otten aanbevolen; de favoriet van meter Lize Spit wordt later onthuld: het ‘Roergebied’ is voortdurend in beweging.
Ook Kluger Hans is voortdurend in beweging. In samenwerking met onder andere de KANTL en Bibliotheek De Krook organiseerde de redactie in september 2020 met Literair reservaat een ontmoeting en debat van schrijvers over de canon. Een aantal van die bijdragen is ook opgenomen in dit nummer. De opvallende insteek hier is dat de vraag niet is wat de canon moet of kan zijn voor de lezer, maar wat het betekent voor de schrijver. Daarover hebben auteur Christiaan Ronda en redacteur Peter Hautekiet een levendige e-mailconversatie.
Normaal gezien gaat de publicatie van een nieuw nummer van Kluger Hans gepaard met een literair evenement: Literaire schurft, ‘om lezers te besmetten’. Dat is in deze coronatijden een probleem, maar daar is een creatieve oplossing voor gevonden. Via boekhandels (de lijst vind je op de website) heeft de redactie flyers verspreid. Op die flyers staat een QR-code (en een wachtwoord) die je toegang geeft tot online voordrachten van teksten uit het nieuwe nummer, door de auteurs. Haast je! De voordrachten zijn maar voor beperkte tijd beschikbaar op 31 mei, 3 juni, 7 juni, en 10 juni.
Kluger Hans verschijnt tweemaal per jaar, en is te krijgen in de boekhandels die je vindt op de website.
Christophe Madelein
