Leesgroep 'Gent Leest' - Derde jaargang - Verslag 4 - 'Een daad van barmhartigheid' van Toni Morrison

Inhoud:

1682: Johan Vaark zoekt via een advertentie een vrouw in Europa en Rebekka wordt door haar vader naar hem toe gestuurd. Hun gezin blijft kinderloos omdat de baby’s sterven bij de geboorte, alsook hun dochtertje sterft op 5-jarige leeftijd. Vaark sterft aan de pokken en Rebecca wordt stervensziek . Florens is bij aanvang van het boek onderweg om de zwarte smid — een vrij man — te halen, die het smeedwerk aan Vaarks nieuwe huis verzorgd heeft. Hij heeft toendertijd Sorrow van de pokken genezen en nu rekent Rebekka er vast op dat hij ook haar kan redden. “Niet doodgaan, Mevrouw. Niet doodgaan. […] drie vrouwen en een kind, zonder man, alleen, die aan niemand toebehoorden, waren een soort loslopend wild waar iedereen op kon jagen.”

Personages:

Johan Vaark: individualist, wil niet van slavernij weten, toch enige hoogmoed want wil groot huis bouwen.

Rebecca: verkocht door haar vader voor de kosten van de overtocht en haar levensonderhoud.

Lina: indiaanse, gekocht, haar stam is uitgestorven door de pokken; sterk en mooi personage.

Sorrow: blanke dochter van een zeekapitein die is omgekomen, mentaal beschadigd en het kneusje van het verhaal, zij leeft op met haar baby.

Florens: zwarte slavin, door haar moeder weggegeven als betaling voor een schuld van haar meester; zij voelt zich verlaten, afgewezen en hunkert naar liefde; zij is verliefd op de zwarte smid.

Willard en Scully: 2 blanke schuldslaven die de familie Vaark helpen (in bruikleen voor pachtgeld) en hebben toch een sterk verschillend karakter.

Deze stuk voor stuk verweesde mensen vormen samen een hechte gemeenschap en leiden hun leven zonder aansluiting te zoeken met de buitenwereld. Op het moment dat Vaark sterft en Rebekka stervensziek is, komt alles op losse schroeven te staan.

Schrijfstijl en taal:

Opbouw:

Er zijn 13 hoofdstukken die telkens door 1 van de 7 personages in de 3^de persoon verteld worden. Elk hoofdstuk vertelt iets meer over de context rond Florens.

Florens, het hoofdpersonage vertelt echter in de ik-persoon in de tegenwoordige tijd. De taal van Florens is er één met gebreken en zonder leestekens, kortom een simpel taalgebruik. Volgens de recensies zou haar taal in de Nederlandse vertaling wat van zijn kleur verliezen en teveel aan een pidgintaal doen denken.

Hoogtepunt en tevens de ontknoping komen in de laatste 2 hoofdstukken waar Florens tegen haar moeder praat en er een innerlijke monoloog ontstaat.

Toni Morrison gebruikt heel erg mooie metaforen en sterke beschrijvingen die filmisch zijn.

Structuur:

Het boek heeft een moeilijke structuur en geen eenvoudige verhaallijn. Het verhaal is niet chronologisch opgebouwd en pas als je door krijgt, dat elk hoofdstuk door een ander personage wordt verteld, waarbij geen enkel verhaal op zich wordt afgerond, valt het plaatje op zijn plaats. Hoewel het een sterke opbouw kent, is het fragmentarisch en niet altijd even helder.

Je moet meerdere keren herhalen, opnieuw lezen en terugkeren in het boek .

Thema’s:

Kernthema = onvrijheid, slavernij in Amerika

Moeder-kindrelatie die op verschillende niveau’s terugkomt: Sorrow en haar baby, Lina en Florens, Rebekka en haar gestorven kinderen, …

Kindersterfte = de gestorven kinderen van het gezin

Bekende Morrison-thema’s: de macht van namen en afkomst, het uiteenrukken van families en de desintegratie van de eigen persoonlijkheid als gevolg van armoede en onderworpenheid.

Titel:

Een daad van barmhartigheid is een goede vertaling van de Engelse titel A mercy.

Pas in de laatste twee hoofdstukken waar Florens in monoloog met haar moeder gaat, wordt de titel verklaard en volgt de ontknoping.

• een zwarte moeder die haar dochter Florens wegschenkt aan iemand van wie ze meent dat hij haar een beter leven kan bezorgen dan de protserige Portugese tabaksplanter op wiens landgoed zij slavinnen zijn.
• Florens kan haar moeders drijfveer onmogelijk begrijpen (in haar hoofd koos die ervoor haar zoontje te beschermen en haar op te offeren); zij heeft dit nooit kunnen verwerken en blijft wanhopig zoeken naar een plaatsvervangende familie en liefde

Besluit:

Ondanks dat het een moeilijk boek was, was het tevens ook bijzonder sterk en kan iedereen van de groep het wel waarderen wat zich vertaalt in een hoge score (net geen 4/5). Toch is het een boek dat zeker niet aan iedereen aan te bevelen valt.

Het boek wordt wel eens als de prelude van Morrisons bekende verhaal ‘Beminde’ (Beloved) bestempeld dat een variant op hetzelfde thema is maar toch nog verder gaat. In een ‘daad van barmhartigheid’ schenkt een zwarte moeder haar kind weg, in Beminde doodt een zwarte moeder haar kind om het een slavenleven te besparen.

Publicatie in 2008. - 222 blz.
Waardering: 4,5 sterren

• 2^de kind op 4 van arbeidersgezin
• Vader wantrouwde blanken, moeder hield van blanke levenswijze
• Groeit op in kleine industriestad, ver van de plantages in het Zuiden en ver van de getto’s in de grote steden;
• Verwoed lezer

Studies:

• 1949: Engelse taal- en letterkunde aan Howard University in Washington
• 1953: MA aan de Cornell-Universiteit

Werk:

• Docent Engels aan de Texas Southern University
• 1957: docente aan Howard University
• 1964: redacteur voor Random House
• 1980: lid van The National Council of Arts & The American Academy and Institute of Arts and Letters
• 1984: Docente Menswetenschappen State University New York
• 1984: leerstoel Albert Schweitzer Universiteit van Albany, New York
• 1989: Professor Letteren aan Princeton Universiteit
• 2005: eredoctoraat Universiteit van Oxford

Prijzen:

• 1977: National Book Critics Circle Award voor Song of Solomon
• 1988: Pulitzer Prize en de Robert F. Kennedy Book Award voor het boek: “Beloved”.
• 1993 Nobelprijs
• 2006: bekroonde de New York Times het boek Beloved als de beste Amerikaanse roman van de laatste 25 jaar.

Carine Beetens en de Gent Leest Stadslezers leesgroep