Leesgroep 'Gent Leest' leest 'Frankusstein' van Jeanette Winterson

28 april 2021

De aanhoudende coronamaatregelen zorgden ervoor dat ook deze 4de ontmoeting van de leesgroep ‘Gent leest’ een online gebeuren werd. Met een vijftal minuten vertraging door opstartproblemen – moderne technieken en internet laten het soms wel eens afweten – konden we met een enigszins kleinere groep dan gebruikelijk van start gaan. Dat belette ons niet om er toch een fijn onderonsje van te maken.

Op het menu stond het boek ‘Frankusstein’ van Jeanette Winterson. In tegenstelling tot onze vorige leesavonturen, viel dit boek duidelijk minder in de smaak en dat vertaalde zich ook wel in het aantal sterren.

Het boek ‘Frankusstein’
Frankusstein (een liefdesverhaal)’ is een hypermoderne herwerking van het literaire meesterwerk Frankenstein. Langs de ene kant lees je over de ontstaansgeschiedenis van het boek Frankenstein in 1816 en de piepjonge auteur Mary Shelley, die deze klassieker schreef toen ze amper 19 jaar was. Langs de andere kant loopt een tweede verhaal door het boek: de jonge dokter Ry is transgender en wordt verliefd op professor Victor Stein, die proeven uitvoert op mensenlichamen en het debat over kunstmatige intelligentie leidt.

Waardering:
Het boek kon op weinig bijval van de leesgroep rekenen en dat weerspiegelde zich in de lage score tussen 2 en 3 sterren. Niemand zou het boek aan anderen aanbevelen of aanraden. Het is er eentje dat we op onze stapel ‘gelezen’ kunnen leggen en waarover we kunnen meepraten, maar dat we toch het liefst vergeten. Eén deelnemer had het boek helemaal niet uit gelezen en hoopte dat de anderen een inspiratiebron zouden zijn om toch verder te lezen.

Waarom lag dit boek nu zo moeilijk? Vooreerst werden er in het boek twee verhalen op een verschillende tijdsniveau voorgesteld. Nu was het heel moeilijk om zich te kunnen identificeren met de figuren en het verhaal van Frankenstein omdat dit verhaal te weinig gekend was, bovendien waren er heel veel personages en sprongen. Maar naast de talrijke personages en tijdsprongen, waren er heel veel verwijzingen naar literatuur of personen (vb Burke & Hare blz 177) wat het boek onnodig geladen en zwaar maakte en als ballast ervaren werd. Staan er enerzijds teveel onnodige zaken in het boeken, dan miste men anderzijds meer over de figuur van Mary Shelley die toch wel sterk intrigeerde. Naast deze twee verhaallijnen, had men ook geen feeling met het interesseveld van artificiële intelligentie en verloor men een beetje de draad bij het filosofisch gedoe errond.

Ondanks dat de verhaallijn niet echt kon raken, was er wel bewondering voor het opzet, hoe het boek uitgewerkt werd, en de schrijfstijl. De auteur slaagde erin om een mooie sfeerschepping te creëren en prachtige zinnen te formuleren. Tevens was het verhaal intellectueel goed opgebouwd en bedacht en klopt de basisconstructie wel. De figuren uit het verhaal van Frankenstein hadden een tegenpool in het hedendaagse verhaal. Soms was zelfs de naam bijna letterlijk overgenomen. Persoonlijke vragen en interesses van de auteur waren overduidelijk verwerkt in het verhaal. Eigenlijk is het niet aan te raden om thema’s waar jezelf nog mee worstelt, zo uit te spinnen in een boek. Het voelt aan alsof het boek nog niet klaar is en te vroeg uitgegeven werd.

Titel:
Over de titel konden we het eens zijn: het is een flauwe woordspeling maar wel toepasselijk. Een alternatieve titel zou waarschijnlijk niet veel beter zijn. Het is wel jammer dat de ondertitel (een liefdesverhaal) zo onopvallend en tussen haakjes staat want eigenlijk is dat juist wel de kern en komen er verschillende soorten liefde met uitzondering van de romantische liefde, in het verhaal aan bod.

Passages:
Tussen ieder hoofdstuk staat een quote of passage. Deze tussenstukjes werden als storend of onderbreking van het verhaal ervaren. Het lijkt zelfs op een manier om verruiming en informatie te zoeken, een zoektocht van de auteur zelf. Het is ook wel een aanduiding van verandering in het verhaal. Hoewel sommige passages op zich best mooi zijn, wordt het verhaal telkens weer onderbroken en bieden deze geen meerwaarde.

Kunstmatige intelligentie:
Het eerder wetenschappelijke thema over de kunstmatige intelligentie kwamen wel angstaanjagend over en roept toch vragen op. Vragen zoals: gaan robots de controle overnemen? Wat is het echte tijdstip van overlijden? Hoe ver gaan we blijven evolueren en willen we dat wel? …

Maar ook de thematiek van het transgender zijn en hoe wij toch etiketten plakken zit hierin verwerkt.

Algemene indruk:
Het boek voelt echt Angelsaksisch aan waarmee bedoeld wordt dat er heel weinig over gevoelens gepraat wordt maar dat er heel veel dialogen en gebeurtenissen beschreven worden. Het is een opeenvolging van feiten.

De auteur wordt ervaren als een superintelligent persoon die weet waarover ze het heeft, maar het niet echt bevattelijk kan overbrengen naar het publiek.

Kortom, Frankusstein is geen boek dat je even snel gaat uitlezen, integendeel, maar het is wel een intrigerend boek dat heel veel bevat.

Frankusstein van Jeannette Winterson tegenover Frankenstein van Mary Shelley:

Frankusstein is een hypermoderne herwerking van het literaire meesterwerk Frankenstein. Langs de ene kant lees je over de ontstaansgeschiedenis van het boek Frankenstein in 1816 en de piepjonge auteur Mary Shelley. Die schreef de klassieker toen ze amper 19 jaar (!) was. Langs de andere kant loopt een tweede verhaal door het boek: de jonge dokter Ry is transgender en wordt verliefd op professor Victor Stein, die proeven uitvoert op mensenlichamen... Een fascinerend en poëtisch liefdesverhaal dat er tevens in slaagt om maatschappelijke vraagstukken zoals de Brexit en artificiële intelligentie aan te snijden.

Frankenstein is een roman van de Engelse schrijfster Mary Shelley, met als ondertitel the Modern Prometheus. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1818, maar in 1831 verscheen een herziene en verbeterde versie. Het werk kan gerekend worden tot de traditie van de gothic novel die populair was in de tweede helft van de 18e eeuw en de eerste helft van de 19e eeuw. Opvallende kenmerken van deze romans waren: geheimzinnigheid, verderf, verval, geesten, vampiers (Dracula), krankzinnigheid en dergelijke. Frankenstein van Shelley wordt ook wel gezien als het eerste voorbeeld van sciencefiction.

Ten onrechte wordt de naam Frankenstein vaak verbonden aan het in het verhaal geschapen monster. Het is echter de naam van de persoon die het monster schiep.

https://historiek.net/frankenstein-monster-geschiedenis-mary-shelley/73215/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Frankenstein_(roman)

Reviews over het boek ‘Frankusstein’:

https://www.knack.be/nieuws/boeken/recensie-frankusstein-romanschrijven-2-0/article-normal-1507137.html?cookie_check=1615828090

https://www.tzum.info/2020/04/recensie-jeanette-winterson-frankusstein-een-liefdesverhaal/

https://deleesclubvanalles.nl/recensie/frankusstein-2/

https://dereactor.org/teksten/frankusstein-jeanette-winterson

https://www.hebban.nl/spot/saskia-in-de-boekenhemel/nieuws/recensie-frankusstein-van-jeanette-winterson-om-van-te-smullen

https://www.oogopdetoekomst.com/2019/07/19/frankusstein-jeanette-winterson/

https://www.transgenderinfo.nl/frankusstein-van-jeanette-winterson-denken-over-gender-leven-en-lichaam/

https://www.parool.nl/nieuws/frankusstein-blijkt-een-inventief-feest-van-een-roman~bb8b12cc/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Frankusstein
Auteur : Jeanette Winterson
Uitg: Atlas contact
369 blz
Waardering: 2,5 (op 5) sterren

Jeannette Winterson, de auteur van het boek, kent geen makkelijk en alledaags leven, zeker niet wat haar jeugdjaren betreft. Meer over haar leven en werk, lees je hieronder:

Jeanette Winterson
  • ° Manchester UK, 27 augustus 1959
  • Adoptieouders: Constance en John William Winterson,
  • Haalt in 1981 haar bachelorsdiploma Engels aan St Catherine’s College van Oxford,
  • Gehuwd in 2015 met Susie Orbach, psychoanaliste en auteur,
  • Woont in the Cotswolds Uk sinds 1994
  • Kocht in 1994 een vervallen gebouw in Spitalfields, London’s East End voor restauratie waar ze op de benedenverdieping een winkel inrichtte.
  • Professor in ‘New Writing’ aan de Universiteit van Manchester.

Haar leven:

  • Leefde bij streng gelovige adoptieouders van de Pinkstergemeenschap in Accrington;
  • Werd opgevoed om ‘zendelinge’ te worden;
  • Er waren enkel een 6-tal religieuze boeken in huis, waaronder de bijbel;
  • Ging uit huis op haar vijftiende omdat ze verliefd was op een meisje, en de reactie van haar adoptiemoeder, ‘Why Be Happy When You Could Be Normal?’;
  • Na haar Oxford-studies werkt ze een tijdje in het London’s The Roundhouse Theatre;
  • In 1985 komt haar eerste boek ‘Oranges are not the only fruit’ uit en wordt ze full time schrijfster;
  • Zij leeft nog steeds in the Cotswolds waar ze haar eigen voedsel verbouwd en schapen (zeldzaam ras) kweekt;

Jeannette: ‘I am a practical person. I like getting my hands dirty. I like nature, the earth, animals, living close to the land. If I am not reading, writing or sleeping I am usually outdoors whatever the weather.’

Haar werk:

  • Een jobinterview bij Philippa Brewster van Pandora Press, zette haar ertoe aan om haar eerste boek Oranges Are Not The Only Fruit te schrijven dat in 1985 werd uitgegeven;
  • Het boek is sterk autobiografisch en gaat over een lesbisch meisje dat opgroeit in een streng religieuze gemeenschap. Het werd in 1990 verfilmd door de BBC. Het boek won de Whitebread prize voor Beste Debuut en de miniserie won de BAFTA (British Academy of Film and Television Arts) voor Beste Drama.
  • Ze schrijft romans, verhalen, essays, kinderboeken maar ook het script voor haar eigen boekverfilming en het filmscript van Great moments in aviation (1994);
  • Winterson = postmodern auteur en zelfs als magisch-realistisch omschreven
  • Thema's als fictie en werkelijkheid, metafysica, (gender)identiteit en tijd en ruimte staan centraal;
  • Jeanette Winterson heeft talrijke prijzen gewonnen o.a. Voor haar roman The Passion uit 1987 ontving Winterson de John Llewellyn Rhys-prijs en voor Sexing the cherry (1989) de E. M. Forster Award;
  • Haar werk wordt in 18 landen gepubliceerd;
  • In 2006 ontving ze voor haar verdiensten voor de literatuur een Orde van het Britse Rijk en werd daarmee benoemd tot Officer of the British Empire.

Bibliografie:

Romans

  • 1985 - Oranges are not the only fruit, vertaald door Geertje Lammers als Sinaasappels en demonen (1989) / Sinaasappels zijn niet de enige vruchten (1994)
  • 1987 - The Passion, vertaald door Geertje Lammers als Passie (1988) / De passie (1993)
  • 1989 - Sexing the cherry, vertaald door Geertje Lammers als Kersen kruisen (1990) / Kersen sexen (1995)
  • 1992 - Written on the body, vertaald door Gerrit de Blaauw als Op het lichaam geschreven (1995)
  • 1994 - Art & lies: A piece for three voices and a bawd, vertaald door Gerrit de Blaauw als Kunst & leugens: Compositie voor drie stemmen en een lichtekooi (1994)
  • 1997 - Gut Symmetries, vertaald door Maarten Polman als GUT symmetrie (1997)
  • 2000 - The Powerbook , vertaald door Maarten Polman als Het powerboek (2000)
  • 2004 - Lighthousekeeping, vertaald door Maarten Polman als Vuurtorenwachten (2004)
  • 2007 - The Stone Gods, vertaald door Theo Scholten als De stenen goden (2007)
  • 2012 - The daylight gate, vertaald door Lidwien Biekmann als De schemerpoort (2013)
  • 2015 - The Gap of Time, vertaald door Lidwien Biekmann als Het gat in de tijd : the Winter's Tale opnieuw verteld (2015)
  • 2019 - Frankissstein : a love story, vertaald door Arthur Wevers als Frankusstein : (een liefdesverhaal) (2019)

Verhalen

  • 1998 - The World and Other Places, vertaald door Maarten Polman als De wereld en andere plaatsen (1998)
  • 2016 - Christmas days : 12 stories and 12 feasts for 12 days, vertaald door Arthur Wevers als Kerstdagen : 12 verhalen en 12 feestelijke recepten voor 12 dagen (2016)

Hervertellingen

  • 2005 - Weight, vertaald door Maarten Polman als Zwaarte : de mythe van Atlas en Herakles (2005)

Jeugdboeken

  • 2003 - The King of Capri
  • 2006 - Tanglewreck, vertaald door Ineke Lenting als De tijdhoeder (2006)
  • 2009 - The Lion, the Unicorn and Me: the Donkey's Christmas Story
  • 2010 - The Battle of the Sun

Meer weten?

http://www.bbc.co.uk/programmes/p0122q55#, of hoe je in een Mini leeft en slaapt,

http://www.jeanettewinterson.com , de website van Jeannette Winterson.