Ontbijtgesprek met Gaea Schoeters
Ontbijten met een van je favoriete auteurs? Voor redacteur Lut Vael werd het werkelijkheid — en ze neemt jullie graag mee naar die bijzondere ochtend.
Op 15 november 2025 mocht een groep van een veertigtal lezers uit Antwerpen, Brugge en Gent zich gelukkig prijzen. In het intieme decor van het Tinnenpottheater organiseerden de leesclubs van het Humanistisch Verbond er een ontbijtgesprek met Gaea Schoeters, naar aanleiding van hun lectuur van Trofee (2020) en Het geschenk (2025). Anouk Jongeneel van boekencafé Geheel de Uwe was interviewer van dienst. Het gesprek ging over schrijverschap, Gaea’s vermelde romans en over Fix Dit, het Vlaams-Nederlandse schrijverscollectief waar Gaea deel van uitmaakt.
Een jeugd tussen boeken en een natuurlijke drang tot grenzen verleggen
Het gesprek begon bij Gaea’s vroegste herinneringen in een huis vol boeken, waarin ze alles mocht lezen wat ze zelf van de plank kon halen — letterlijk. Met een laddertje erbij kwam ze ook aan de hogere schappen, wat haar ouders niet echt kon deren. Die gingen ervan uit dat je altijd iets kon leren, ook van dingen die in eerste instantie moeilijk of onbegrijpelijk leken.
Dit detail zegt veel over Gaea als schrijver: van nature iemand die steeds de deur zal openen, de stap naar buiten zal zetten, iets nieuws zal proberen, haar persoonlijke lat zal verhogen.
Trofee: de onverwacht grote internationale doorbraak
Hoewel Gaea al twee decennia schrijft in vrijwel elk genre — van fictie en non-fictie tot libretti, columns, scenario’s en poëzievertaling — werd Trofee haar grote internationale doorbraak. Sam De Wilde vatte dat in De Standaard van 18 oktober 2024 treffend samen:
“Een Vlaamse roman die vertaald wordt? Niet zo heel uitzonderlijk. In elf andere talen? Al iets uitzonderlijker. In een van die andere talen goed voor meer dan 35.000 verkochte exemplaren? Hoogst uitzonderlijk. Toch is dat precies wat Gaea Schoeters de voorbije jaren met Trofee (2020) voor elkaar kreeg.”
In Duitsland slaat het boek nog steeds veel en veel harder aan dan tot nog toe bij ons. Trofee werd al in 2020 vertaald in het Duits. De timing speelde een rol: het land bevond zich in een fase waarin het zijn relatie tot Namibië, de vroegere kolonie, herbekijken moest. Trofee bood een indringend literair kader om die reflectie te verdiepen. De aanwezigheid van Vlaanderen en Nederland als gastlanden op de Leipziger Buchmesse in 2024 en de hieraan gekoppelde grote mediabelangstelling verhoogden die aandacht nog.
De vele nominaties — zelfs voor de EU-prijs voor Literatuur — brachten het boek opnieuw onder Vlaamse aandacht. In mei 2025 bekroonde de jury van de Ultima voor de Letteren Gaea Schoeters, met de woorden:
“Gaea Schoeters is een sterkhouder van de Vlaamse letteren, die haar talent ook op de meest genereuze wijze ten dienste stelt van haar collega’s.”
Het geschenk: satire met ernst als onderstroom
Met Het geschenk koos Gaea voor satire, al is het een satire die stevig verankerd is in politieke en maatschappelijke realiteit. De roman ontstond naar aanleiding van een opmerkelijke uitspraak van de president van Namibië, die zich luidop afvroeg hoe Europa zou omgaan met de realiteit van aanwezige olifanten op hun eigen continent.
Gaea nam die gedachte serieus en werkte ze uit tot een roman die tegelijk lichtvoetiger is dan Trofee en toch dezelfde thematische lijnen doortrekt: de jacht, kolonisatie, politieke wantoestanden, het patriarchaat, en de paralel met de vluchtelingenproblematiek. Ook de glass cliff theory speelt een rol. Die theorie beschrijft hoe vrouwen of
minderheden vaak pas leidinggevende posities krijgen wanneer een project of organisatie al in crisis verkeert — op het moment dat de kans op mislukking het grootst is. Als het toch lukt, is dat mooi meegenomen; als het misloopt, wordt de schuld meestal bij de leider gelegd en weegt dat minder zwaar omdat het een vrouw (of iemand uit een minderheid) betreft. In Het geschenk zien we dat mechanisme terug in de aanstelling van Hannelore Hartmann als regeringscommissaris voor Olifantenzaken: een functie die van bij de start voelt als een opdracht die onmogelijk goed kan aflopen, en dus een typisch “vergiftigd geschenk”.
De naam Hunter White: een bewuste, precieze keuze
Wanneer Anouk het gesprek naar de personages bracht, volgde een uitvoerige uitwisseling over de gekozen namen in Trofee, maar ook in Het Geschenk. De naam Hunter White bijvoorbeeld riep bij sommigen scepsis op, maar wie het boek leest, merkt hoe doelbewust en zorgvuldig die keuze is.
De auteur beschreef hoe ze Hunter steeds dieper in het bewustzijn van de lezer liet binnendringen. De getuigenissen van stadslezers onderstrepen dat indringende effect:
Elke Huygens, die het boek las naar aanleiding van de Ultima: “Het boek kwam binnen als een mokerslag. Ik denk dat ik nog niet eerder een boek las dat me zo deed nadenken en waar ik bij momenten zo van walgde.”
Sofie De Braekeleer: “Het ophitsende ritme van Afrikaanse dansen, de broeierige hitte, de prachtige en tegelijk gruwelijke natuur leiden zowel Hunter als de lezer in een kolkende maalstroom van koortsige gedachten en overpeinzingen, almaar dieper een gitzwarte nachtmerrie in, zoals het citaat uit Heart of Darkness van Joseph Conrad op de eerste pagina al aankondigde. Trofee grijpt je bij je nekvel, sleurt je de jungle in, schudt je dooreen en laat je verweesd achter. Het is een hallucinante, ingrijpende leeservaring die zeer de moeite waard is.”
Dirk Lambrecht: “Ik ben ondersteboven van het boek. Ik neem mezelf kwalijk dat ik aanvankelijk de naam Hunter White karikaturaal vond. De ethische vraagstelling snijdt diep.”
Op de vraag hoe ze dit effect tot stand bracht, antwoordt Gaea heel eenvoudig:
“Ik praatte voortdurend met Hunter White tijdens het schrijfproces.” Door het volhouden van dit gesprek ontstond er ook voor Gaea een meer gelaagd personage. Je kan nog altijd veel zeggen over Hunter White, maar niet echt dat hij een karikatuur bleef. De auteur verklapt ook nog “Mijn uitgever zei dat ze blij was dat ze mijn uitgever was en niet mijn moeder.”
Schoeters vertelt verder over de uitgebreide research die ze online deed om alle geluiden, gebeurtenissen en sensaties van de Afrikaanse brousse bij nacht waarheidsgetrouw weer te geven. Het helpt des te meer om je als lezer helemaal mee door Hunter op sleeptouw te laten nemen. Maar de ultieme shock blijft natuurlijk de jacht op de zesde prooi waar Hunter dacht dat hij “the big five” helemaal afgevinkt had.
Engagement: geen pose, maar een bewuste overtuiging
Het laatste deel van het gesprek stond in het teken van Gaea’s maatschappelijke betrokkenheid. Ze krijgt lof — zoals met de Ultima — maar ook kritiek, vooral wordt ze verweten een te geëngageerde stem te zijn of in essays of opiniestukken te uitdrukkelijk positie in te nemen.
Ze benoemt zonder omwegen hoe snel schrijvers die zich uitspreken in een hokje worden geduwd, en hoezeer die etiketten haar frustreren — niet vanuit politieke kampvorming, maar omdat ze het denken vernauwen. Ze wijst op de verschuivende grenzen in ons politieke landschap en op de manier waarop literatuur die spanningen weerspiegelt. En ze koppelt dat aan de ongelijkheid in de literaire wereld: de hardnekkige dominantie van mannelijke auteurs in de literaire canon, de hardnekkige overtuiging dat vrouwen geen ideeënromans zouden schrijven, en het feit dat vrouwen nog altijd minder worden gelezen en bekroond. Sanneke Van Hassel schreef er een hoofdstuk over in Optimistische woede, het Manifest van het schrijverscollectief Fixdit. De elf vrouwelijke schrijvers bundelen hun krachten om te strijden tegen de ongelijke positie van vrouwen in de literatuur. Ze zijn het niet altijd over alles eens. Maar wel over dit: zolang mensen minder boeken van vrouwen lezen, leeslijsten op scholen gedomineerd worden door (witte, hetero) mannen, en vrouwen minder prijzen winnen dan mannen, weerspiegelt dit ook de ongelijke bestaande verhoudingen in de samenleving.
Met die scherpe, geëngageerde slottoon liet Gaea het publiek achter: niet comfortabel, maar wakker, uitgedaagd en aan het denken gezet — precies wat sterke literatuur kan doen.
Trofee, Gaea Schoeters, Querido (2020), 223 p.
Het geschenk, Gaea Schoeters, Querido ( 2025), 122 p.
Optimistische Woede, Manifest, Fix het seksisme in de literatuur, Fixdit, De Geus (2022), 135 p.
Luister ook: de Fixditpodcast Lange lijnen.
Lut Vael
Foto gesprek: cop. Geheel de Uwe
