Samen Lezen in het Majin Huis
Het Majin Huis is een plek in hartje Gent waar mensen met kanker op verhaal kunnen komen, lotgenoten vinden en deelnemen aan versterkende activiteiten. Een van de activiteiten is 'Samen Lezen'. “Samen lezen draait niet rond kennis”, benadrukt vrijwilliger Francine. “Het gaat ook niet over wat de schrijver bedoelde. Waar het wel om draait, is wat je voelt bij een tekst. Dezelfde woorden kunnen bij de ene iets heel anders losmaken dan bij de andere. Dat is helemaal oké en enorm interessant.” Een impressie van een stadslezer.
Vrijdag 19 maart stapte ik binnen in het Majin Huis op het Elisabethpleintje (vlakbij het Oud Begijnhof Sint-Elisabeth, met het prachtige beeld Bruges-la-morte van Georges Minne). Het Majin Huis is een thuis voor kankerpatiënten: hier gaat het niet om de medische behandeling, maar om wat de ziekte (en de behandeling) met een mens doet, of beter, wat je als mens kan doen ondanks de ziekte. In het Majin Huis kunnen (ex-) kankerpatiënten terecht voor aangepaste activiteiten (zoals tai chi, of wandelen, of gitaarinitiatie), of voor een babbel bij een koffie. Het hoeft niet per se over de grote K te gaan: het gaat er net om je gewoon goed te voelen, ondanks alles. Allemaal corona-proof, uiteraard (kankerpatiënten hebben door de chemotherapie vaak een sterk verminderde weerstand – zoals gezegd: het hoeft niet over de K te gaan, maar het speelt uiteraard altijd op de achtergrond).
Ik ging er heen voor een sessie ‘Samen Lezen’. Samen met vrijwilligster Francine zou ik een verhaal lezen – het Majin Huis werkt vooral met vrijwilligers. ‘Samen Lezen’ is een initiatief van Het Lezerscollectief, de Vlaams-Nederlandse tak van The Reader van oprichtster Jane Davis, een organisatie die via het samen lezen van literatuur mensen wil versterken en verbinden.
Ik heb wel vaker in leesgroepen gezeten, en ik vind het heerlijk om uren aan een stuk te ouwehoeren over literatuur. Ik keek er dus naar uit. Maar het concept van Samen Lezen is net een klein beetje anders: ik wist vooraf niet over welke tekst het zou gaan. De leesbegeleider leest voor – dat het die 19de maart net internationale voorleesdag was, was een gelukkig toeval – en de groep reageert. Ik behoor eigenlijk niet echt tot de doelgroep: op de website staat dat Het Lezerscollectief zich vooral richt op mensen die moeilijk toegang hebben tot literatuur. Ik ben vaste klant in boekenwinkels en bibliotheken, ik heb quasi altijd en overal een boek bij, en ik schrijf dit stukje voor Gent Leest: literatuur is een essentieel onderdeel van mijn dagelijks leven. Maar Francine maakte me duidelijk dat dat er niet toe deed: het gaat om de ervaring van samen te lezen, en die ervaring op dat moment zelf in de groep te delen. Door de huidige corona-toestanden was er geen ‘groep’: Francine las voor, en ik was het voltallige publiek. Maar het werkte wel.
Ik was nochtans op mijn hoede. We lazen het kortverhaal ‘Twee woorden’ van Isabel Allende. Ik weet dat Allende heel geliefd is, maar die ene roman die ik van haar gelezen heb, vond ik niet meteen geweldig (ik druk me eufemistisch uit). Maar goed: een open geest houden is belangrijk. Misschien zou dit verhaal me tonen waarom zoveel mensen in mijn omgeving wel grote fan zijn van haar boeken.
Francine begon voor te lezen (ik kreeg een kopie van de tekst, zodat ik gemakkelijk kon meevolgen). Na één of twee alinea’s hield ze op en keek vragend op. Wat hadden we net gelezen? Wat stond er, en wat verwachtte ik van de rest? Zo gingen we door de hele tekst: telkens een stukje lezen, en fragment per fragment bespreken. Daarbij gingen we soms terug naar vorige passages, of gingen we dieper in op heel specifieke zinnen of woorden, en af en toe moesten we vaststellen dat we onze verwachtingen moesten bijsturen. Ik zeg bewust ‘we’: het was niet zo dat Francine als een schooljuffrouw de tekst voorlas en mij tot de ‘juiste’ interpretatie probeerde te brengen. Nee, we lazen de tekst samen, en we hadden er een open gesprek over. Elke associatie was welkom, zelfs ik toen ik een personage eerst vergeleek met Raoul de Crèvecoeur, de ‘slechterik’ in de Bakelandt-strips, en daarna met Omar Sharif: het maakte allemaal deel uit van de leeservaring van dat moment. Na het verhaal lazen we nog een gedicht, en toen bleek dat we een stuk langer dan het geplande anderhalf uur hadden zitten praten (zoals we ten onzent zeggen: de tijd vliegt als je je amuseert).
Het Majin Huis is niet de enige plaats waar je samen kan lezen: op de website vind je dat er ook bijeenkomsten zijn voor specifieke doelgroepen in de gevangenis in de Nieuwewandeling of het psychiatrisch centrum Dr. Guislain, of voor het breder publiek in lokale dienstencentra of de Vooruit.
De onderliggende filosofie van Het Lezerscollectief is dat je door de ervaring van het lezen en interpreteren van een verhaal of een gedicht als individu groeit. Tegelijkertijd zorgt het feit dat je dat samen met anderen doet ervoor dat je je verbonden voelt met de groep. Door de coronamaatregelen was die groepservaring er nu niet – al hadden Francine en ik wel een bijzonder fijn gesprek over het verhaal. En of ik als individu gegroeid ben, weet ik niet, maar ik heb wel besloten om toch maar eens een andere roman van Isabel Allende een kans te geven.
Christophe Madelein
