De Bende van Jan de Lichte

Louis Paul Boon hoeft geen introductie, zijn faam heeft hij voornamelijk gemaakt met zijn roman "De kapellekensbaan" maar zijn 2 luik van De bende van Jan de Lichte en De zoon van Jan de Lichte wordt vaak ondergewaardeerd. Onterecht zo blijkt want Boon verweeft een serieus pak Vlaamse geschiedenis in deze schijnbaar karikaturale voorstelling van een bende bandieten die het in het land van Aalst en ver daarbuiten het bont maakt. Boon mag dan wel een loopje met bepaalde aspecten van de geschiedenis hebben genomen, wie tussen de regels kan lezen beseft al snel dat het leven in het 18de eeuwse Vlaanderen geen pretje was. Franse en Oostenrijkse troepen gebruikte Vlaanderen als het slagveld bij uitstek waarbij vooral de Vlaamse bevolking de tol mocht betalen. Armoede en bedelarij regeerde het land van Aalst, het is dan ook niet verwonderlijk dat er diverse criminele bendes opdoken, waarvan de Bende van Jan de Lichte slechts één van was. Boon romantiseert in zijn roman de Bende van Jan de Lichte maar het staat buiten kijf dat de realiteit van het bendeleven veel ruwer en genadelozer was en dat hun misdaden het fragiele leven in Vlaanderen zo zwaar ontwrichte dat de bende al snel in het vizier van de Franse politie kwam. Boon maakt van Jan de Lichte een idealist die een sociaal systeem wou oprichten maar in werkelijkheid was de bende eerder een los verband waarbij Jan de Lichte wel een cruciale rol speelde maar waarbij het niet zeker is dat hij überhaupt wel de leider was. Ondanks de luchtige schrijfstijl en vaak donkere humor blijft het een onderhuidse aanklacht op de sociale en economische nachtmerrie dat veroorzaakt werd door feodale structuren en besluiten die in de eeuwen daarvoor zijn genomen door mogendheden die geen enkele voeling hadden met Vlaanderen. Louis Paul Boon romantiseert maar slaat ook hard in het gezicht, hij laat geen twijfel dat het criminele element vaak het gevolg is van omstandigheden. Dat het boek geen vreugdevol einde kent laat zich nauwelijks raden.