Meer dan een klassieke familieroman

In De Effingers vertelt Gabriele Tergit (1894-1982) over de lotgevallen van een welgestelde Duits-joodse bankiersfamilie in Berlijn, van eind 19de eeuw tot net na de Tweede Wereldoorlog. In het eengemaakte Duitse rijk onder Otto von Bismarck eind 19de eeuw zijn de uitdagingen groot, maar het gaat de door iedereen gerespecteerde familie voor de wind. De grootste bekommernis is de samenstelling van het zondagse menu en het tijdig uithuwelijken van de kinderen – als het even kan zonder al te veel schandalen.

Maar het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste is op vele vlakken een erg roerige periode: de vele technologische innovaties, het woekerende kapitalisme, nieuwe politieke allianties, culturele experimenten, … er wordt gedweept met het verleden, maar net zo vaak wordt er explosief verlangd naar de toekomst. Elke volgende dag lijkt de wereld weer net dat beetje minder op de vorige dag. En ook de sociale normen verschuiven met elke generatie - telkens weer doen de kinderen het net iets anders dan hun ouders het deden.

De jonge kinderen worden ambitieuze of dolende twintigers, ze starten een eigen gezin of trekken de wijde wereld in. Sommigen volgen hun vaders op in de zaak, maar voor anderen (en zeker voor de vrouwen) mag het wel wat meer zijn. Er wordt gelonkt naar de Russische revolutie, naar het vrije Parijs, gedweept met communisten en nihilisten, …
De Eerste Wereldoorlog slaat diepe wonden en de aan Duitsland opgelegde herstelbetalingen laten zich ook bij de familie voelen. Met de opkomst van de nationaalsocialisten, de radicalisering en het groeiend antisemitisme onder het bewind van Hitler dreigt de familie alles te verliezen.

Meer dan een klassieke familieroman over een drietal generaties is De Effingers een aangrijpend tableau vivant van een tijdsperiode. Met veel fragmentarische geschiedenissen, tal van personages en een onstuitbare geluidsband van flarden dialoog over allerhande onderwerpen - van zijden ondergoed en badkamertegels tot de dalende koperprijs en politieke lezingen - leest het boek als een kleurrijke collage van een stevige brok Europese geschiedenis.