Van de Predikherenlei tot de Hotsy Totsy
Mark Schaevers heeft met De levens van Claus een intrigerende biografie geschreven over Hugo Claus, waarin hij een levendig portret schetst van de auteur-kunstenaar en de vele verhalen die hem omringen. Met veel zorg, geduld en kritische analyse heeft Schaevers archieven en getuigenissen samengebracht, waarvan velen tot nu toe onbekend waren in het onderzoek naar Claus. Daarnaast heeft hij ook Claus' werk grondig bestudeerd en een gedetailleerd verhaal gereconstrueerd. Schaevers weet een zekere afstandelijke benadering in zijn boek te combineren met momenten van humor en ontroering, zoals in de pakkende beschrijving van Claus’ laatste levensfase toen hij leed aan Alzheimer en voor euthanasie koos.
De biografie belicht niet alleen het leven van Claus, maar verbindt ook zijn werk, dat vaak autobiografische elementen bevat, met zijn persoonlijke verhaal en plaatst Claus in de context van zijn tijd. Schaevers neemt de lezer mee door Claus' turbulente jeugd, zijn evolutie van nationaalsocialist naar kosmopoliet, zijn verblijf in steden zoals Parijs, Rome, Gent, Amsterdam, Antwerpen en in de Provence, zijn vriendschappen met kunstenaars en auteurs en zijn relaties met diverse vrouwen. Claus was steeds op zoek naar soevereiniteit en vrijheid, maar balanceerde vaak tussen de drang om alleen te zijn om te schrijven en de eeuwige behoefte aan gezelschap. Hoewel niet elk aspect van Claus' oeuvre en leven even briljant was - zo was hij een heel afwezige vader voor zijn beide zonen - , blijft zijn zoektocht naar autonomie en zelfbeschikking doorheen zijn werk en leven een constante.
Schaevers schuwt geen enkel taboe en ontsluiert zowel het intieme, publieke als literaire leven van Claus. Hoe Claus zijn eigen mythe creëerde, velerlei versies van gebeurtenissen verzon… dat alles legt de biograaf voortreffelijk bloot. Door verschillende weergaves van Claus' levensverhalen naast elkaar te presenteren, biedt hij ook een unieke invalshoek voor de analyse van diens werk.
De levens van Claus is de uitbeelding van een menselijk leven, buitengewoon vastgelegd in 838 pagina’s. Met het fotokatern en het cahier uit het begin van de jaren '60, plus de 136 pagina's noten, bibliografie en register, biedt dit boek een uitgebreide kijk op Claus' leven en werk. Schaevers heeft zijn biografie chronologisch opgebouwd, waardoor de lezer een gestructureerde en diepgaande blik krijgt op het leven van deze duivel-doet-al in diverse kunsttakken. Het is een diepgaand, leerzaam en genuanceerd werk dat respect toont voor de integriteit van Claus’ omvangrijke oeuvre. Bovendien schrijft Schaevers met een uiterst vlotte pen waardoor deze lijvige biografie leest als een trein, niet op zijn minst door soms wat smeuïge anekdotes.
Na het lezen van dit werk heb je alle info om een literaire wandeling te organiseren langs de vele adressen waar Hugo Claus in Gent heeft gewoond. Je zou kunnen eindigen in de iconische Hotsy Totsy, hoewel ik niet weet of ze er de warme Mandarine Napoléon – die volgens Claus naar binnen gaat als een likeurpraline - nog aanbieden: "'Mandarine Chauffé', Claus zou dat drankje nog serveren in zijn roman Belladonna: 'de damp alleen al verschroeit je neus.'" [Schaevers, p. 571]
