De meest literaire van de philosophes?
In mijn profiel heb ik geschreven: 'Ik hou niet van biografieën.' En toch, dit is een biografie. Ik heb een paar excuses om dit boek toch aan te raden.
Eén, het gaat over Diderot. Als er een sympathieke Verlichtingsfilosoof is, dan is het toch wel Diderot (en misschien 'le bon David', David Hume). De man had zijn fouten, en Curran geeft die ook wel toe (zij het een beetje schoorvoetend), maar uit zijn eigen boeken, en uit wat tijdgenoten over hem vertelden, komt Diderot als een joviale, babbelzieke 'goeie gast' naar voren. Als je zijn dialogen leest, dan is het moeilijk om geen sympathie te voelen voor de eeuwig zoekende Denis. Geen belerend vingertje zoals bij Rousseau, geen wiskundige strengheid zoals bij Kant. Open vragen, twijfel, en - vooral - genadeloze spot voor alles en iedereen (inclusief zichzelf).
Twee, deze biografie verliest zich niet in eindeloze opsommingen van feitjes en ontmoetingen. Het gaat over zijn ideeën. Het boek wordt voorgesteld in twee delen, waarvan het eerste deel 'biografisch' zou zijn, en het tweede deel 'thematisch'. Dat klopt niet. De hoofdstukken over de Encyclopédie (hoofdstuk 4 en 5) zijn misschien wel inhoudelijk de interessantste van het boek, maar zitten in deel 1. De veelbelovende hoofdstukken over liefde en erotiek (hoofdstuk 9 en 10) zitten in het tweede deel, en zijn eigenlijk niet meer dan een schets van 's mans liefdesaffaires en een samenvatting van zijn (niet erg samenhangende) opmerkingen over erotiek. Op het eind wordt het weer interessant als zijn bezoek aan Catharina de Grote de kapstok is voor zijn ideeën over politiek (tot op vandaag relevant!).
Drie, dit is erg goed geschreven. Andrew Curran kan inhoudelijk redelijk diep gaan, maar dan plotseling komt er een anekdote of een pittig detail, waardoor je als lezer beseft: ah, juist, die Denis Diderot was geen halfgod, maar een mens zoals jij en ik.
Kortom, dit is een biografie zoals ik ze graag heb. Wat iemand privé doet, interesseert mij minder dan wat hij of zij te zeggen heeft. Je komt in dit boek heel wat te weten over de mens Denis Diderot, maar nog veel meer over de denker Denis Diderot.
