Het duitse denken ontknoopt
De Duitse Wijsbegeerte in de 18de en 19de eeuw en met name de figuur Immanuel Kant hebben een ononderschatbare stempel gedrukt op de westerse cultuur.
Het is wel zo dat schrijvers als Kant Schelling Fichte en in het bijzonder Hegel bekend en berucht zijn om hun lijvige en moeilijke taalgebruik. Het lezen van deze filosofen vergt inspanning en hun boeken zijn een worsteling om te doorgronden. Hun onderwerpen echter zijn tijdloos; Kant; Wat is vrijheid? Hegel; Is er een structuur in de geschiedenis? Schopenhauer : Hoe gaan we met lijden om?
Dit maar om enkele voorbeelden te geven.
Het einde van de 18de eeuw betekende voor het Europese continent een klimaat van revolutionair denken. Het gekendst zijn de de politieke vernieuwingen na de Franse Revolutie waarvan we de gevolgen vandaag nog genieten. Dit boek gaat net iets meer terug in de tijd, de zevenjarige oorlog in de jaren 1750-1760, een internationaal conflict dat ook de eerste echte wereldoorlog wordt genoemd. Politieke verschuivingen betekenen een verschuiving in het denken over de mens en wereld, in dit werk wordt de revolutie in de filosofie uiteengezet. De belangrijkste discussies uit deze periode worden hierbij op meeslepende wijze opgelaaid.
Dit overzichtswerk uit 2002 van de revolutionaire tijdsgeest rond de eeuwwisseling toont het parallel dat gebeurt in de Duitse filosofie, en met name het postkantiaanse Duitse idealisme.
Terry Pinkard slaagt erin om 100 jaar complexe duitse filosofie zo toegankelijk mogelijk te maken. Dit doet hij door een verhaal rond sleutelfiguren op te bouwen. De grote filosoof Kant is de leidraad doorheen het werk en diens denken is bijzonder sterk samengevat. Naast deze grote figuur worden ook schrijvers die vooral om hun poëzie bekend staan naar hun wijsgerige inzichten behandeld, zoals Hölderin en Novalis. Als Hegel specialist en biograaf geeft Terry Pinkard in dit werk tevens een bijzonder goede introductie op het gedachtengoed van Hegel.
Het is geen droog academisch overzicht maar kan je deels lezen als een roman over een periode met een hele ommezwaai in de filosofie. Pinkard kiest ervoor soms een stap terug te zetten en de gedachten en ideeën in hun context te plaatsen. Dit doet hij door politieke en geschiedkundige aanvullingen te geven en zo de tijdsgeest uitgebreid uit te beelden. Ook laat hij zijn ervaring als biograaf niet vallen en worden de besproken figuren op een kleurrijke manier uiteengezet, waardoor het lezen interessant blijft. Het slothoofdstuk is een prachtige kritische bespiegeling over wat dit duitse idealisme nu heeft betekend in de westerse cultuurgeschiedenis.
Het is een toegankelijk werk, maar het blijft een strijd om door de concepten en begrippen te komen van deze grote denkers, het is een aanrading voor diegenen die geïnteresseerd zijn in filosofie en poëzie uit deze tijdsperiode. Als introductiewerk maakt het de lezer mogelijk zelf aan de slag te gaan met de lijvige teksten van een heleboel gevarieerde denkers.
Gelezen en goedgekeurd!
