Ecologische roman met historiek

Ik keek er enorm naar uit, was er dagen verslaafd aan en kan er nu, eerlijk gezegd met moeite een zinnig woord over neerschrijven. In mijn hoofd staan stammen rechtop, veel stammen waardoor ik nauwelijks grip krijg op dit magistrale werk. Maar bovenal voel ik plaatsvervangende schaamte. Een schaamte over wat een ras dat zichzelf zo torenhoog plaatst, nietsontziend een genocide aanvat op native people en meedogenloos een wereldbos, zowat het kostbaarste goed ter wereld zonder scrupules vernietigt. Ik kan dit maar niet begrijpen.

Proulx neemt je mee doorheen drie eeuwen ontginningshistoriek, lees gerust bezittingdrang van het Noord-Amerikaanse continent. Deze dwarsdoorsnede van een oerplek waar mens en natuur in symbiose leefden langsheen de gevolgen van de kaalkap naar de huidige economische belangen start in de zeventiende eeuw met twee Fransmannen, René Sel en Charles Duquet die naar de Nieuwe Wereld trekken in de hoop op een beter leven. Ze worden ongeletterd, bijna als lijfeigenen door het brute leven in de Nieuwe Wereld onthaald. Charles die grootse verwachtingen had, maar bovenal erg sluw en berekend is kan uit dit leven ontsnappen. Na een verschrikkelijke tocht doorheen de wildernis zal hij een houtimperium opbouwen terwijl René Sel houthakker blijft en trouwt met een indiaanse Mi’kmaq vrouw. Hun levens leiden ze los van elkaar maar hun nazaten raken uiteindelijk verstrengeld met elkaar. De chronologie van deze twee geslachten die Proulx hier overheen drie eeuwen beschrijft is de rode draad voor de weergave van één van de grootste ecologische rampen in onze geschiedenis, de kaalkap van Noord-Amerika. Terwijl je meegenomen wordt doorheen hun geschiedenis ontwikkelt zich het besef hoe religie en onwetendheid of het christendom en het kapitalisme catastrofale gevolgen kan hebben op onze omgeving maar ook op onze toekomst, jammer dat we daar nog steeds geen lessen hebben uit getrokken. Proulx illustreert dit op een schitterende wijze als één van de nazaten van Duquet en even hebzuchtig haar tentakels uitspreidt naar Nieuw Zeeland en ook daar de samenhang van de Maori en hun wouden niet ziet maar ook zijdelings naar Zuid-Amerika in hun zoektocht naar het ‘meest opbrengende’ hout.

Het is onbegonnen werk om het allesomvattend karakter van dit boek te beschrijven. Je krijgt hier een tijdsdocument van de eeuwen waarin de mens de natuur aanpakt, verovert en naar zijn hand zet door nieuwe ontdekkingen, industrialisatie en bezittingdrang. Dat dit de uitmoording van oorspronkelijke bevolkingen en een wereldwijde onherstelbare schade aan onze wereldvoedingsbodem, onze wereldbossen teweegbracht werd gewoon toen niet begrepen, meer zelfs het werd dankzij het geloof en een groteske eigendunk verantwoord.Ik weet niet of de term: “Ecologische roman” ingeburgerd is maar mocht het zo zijn dan staat Schorshuiden op eenzame hoogte bovenaan. Denk nu echter niet dat je je daarvoor doorheen saaie en droge lectuur zal moeten worstelen. Integendeel Schorshuid leest als een historische roman die je verrijkt, amuseert maar ook beangstigt en zelfs beschaamd achterlaat. Ik zoek naar hét superlatief maar geen enkel kan voldoen aan de pracht van dit boek.

Meer info op http://www.boekensite.gent/node/2593