Een destructieve liefde in een Japans tijdskader

Mijn liefde voor de Japanse literatuur gaat soms wel ver :-) tot aan mijn schoenen…

Ruim twee jaar geleden postte ik een review over Koud genoeg voor sneeuw - Jessica Au een van die prachtige uitgepuurde novelles. Met een prachtige cover van Hokusai: https://www.facebook.com/profi...

Een dwaas verliefd is van een heel andere orde maar ik heb ervan genoten. Het is een verhaal dat Tanizaki publiceerde als feuilleton in het Osaka Ochtendblad. Onder druk van de censuur en van conservatieve lezers besloot de krant publicatie stop te zetten waarna de rest van het verhaal uitkwam in een maandblad om uiteindelijk pas in 1925 als een Lolita in Tokio-schandaalroman in boekvorm te worden uitgegeven.. L.J.Veen klassiek dat een neus schijnt te hebben om dergelijke leesparels terug uit te geven schiet hier terug recht in de roos. Alhoewel het in onze huidige tijdsgeest nu ook weer allerminst woke is…

De veertienjarige serveerster Naomi, een ongewone naam in het Japan van de jaren 10 van de vorige eeuw, oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de dertien jaar oudere ingenieur Jöji. Haar exotische, haast westerse uiterlijk en onschuldig voorkomen doen de rest. Jöji wil haar koste wat kost weghalen bij het louche café in Tokio waar ze werkt, en met toestemming van haar onverschillige moeder neemt hij haar onder zijn hoede. Naomi trekt bij hem in. Hij verwent haar, stuurt haar naar Engelse les en op danscursus, kleedt haar in westerse kleding, en probeert haar op te voeden tot de perfecte vrouw. Naarmate Naomi volwassener wordt, wordt Jöji steeds meer geobsedeerd door het meisje, en ziet hij steeds duidelijker in dat zijn poppetje al die tijd zelf de touwtjes in handen hield.

Het is een liefdesverhaal maar dan wel een met wel heel scherpe randjes zoals adoratie, onderdanigheid en subtiel en leep machtsvertoon. Wetende dat hoofdpersonage Naomi 13 jaar jonger is dan Jöji en als veertienjarige bij hem intrekt, iets wat in het tweede decennium van de twintigste eeuw nog aanvaard werd, wordt er hier een fascinerend beeld van Japan beschreven waarin de drang naar Verwestering groot was. Jöji, de ik-persoon en verteller dweept ogenschijnlijk met alles dat westers is en zijn verlangen zich te onderwerpen aan een beeldschone, wispelturige en ontrouwe vrouw is echter tijdloos en niet aan een cultuur gebonden. Het lijdt geen twijfel dat Seiko een van Tanizaki (heel) jonge liefdes model heeft gestaan voor Naomi. Zoals uit veel van zijn fictie blijkt dat Tanizaki een lichte voorliefde had voor sadomasochisme, iets dat ook hier weer erg naar voren komt. Zo’n ik-roman zal algauw de indruk wekken dat het hier om een auto-biografisch verhaal gaat maar dat is allerminst waar. Het is een verhaal tussen twee personen waarbij voor één geliefde ‘blind van liefde’ wel erg toepasselijk is dat naar de totale emotionele destructie en zelfvernietiging versus de almacht leidt.

De vertaling door Jacques Westerhoven, krak in zijn vak, laat ons een Japan kennen waar we als het ware mee in opgenomen worden. Het is geen decor maar een wereld waarin je zelf rondwaart en observeert.

De aantekeningen die heel handig via het paginanummer achteraan voor de nodige context zorgen dragen daar veel aan bij.