Prachtig epos doorspekt van de Sami-cutuur in de 19° eeuw

De bekroonde Noorse bestseller, een epische, historische roman met prachtige natuurbeschrijvingen en een sterke, autonome vrouw in de hoofdrol Het is 1859. Brita Caisa Seipajærvi maakt zich op voor een lange tocht van Finland naar Noorwegen. Ze is weggestuurd door de plaatselijke kerk vanwege haar affaire met een getrouwde man.

Met veel beschrijvingen van de natuur, gebruiken en alledaagse zaken geeft Arvola een overtuigend inzicht in het harde dagelijkse leven van de Noormannen en de Sami in het 19e-eeuwse Noorwegen. 'Het mes in het vuur' is tegelijkertijd een grootschalig en ingehouden verhaal over vrouwen, mannen, familierelaties en het dagelijks leven in Noord-Noorwegen in de jaren zestig van de negentiende eeuw. Het zijn barre levensomstandigheden met zwaar visserijwerk, nomadisch leven, kindersterfte, oude gebruiken en bijgeloof. Maar er is ook saamhorigheid en hechte familierelaties, waarbij mensen elkaar helpen, vreemden onderdak bieden en voorzieningen delen. En bovenal is het het verhaal van de verboden liefde tussen de gepassioneerde Brita en de getrouwde Mikko.

Nadat Brita Caisa vier zondagen lang in de kerk door ‘kerktucht’ belachelijk is gemaakt wegens overspel, besluit ze uit Lapland te emigreren in de hoop op een beter leven voor zichzelf en haar twee zonen, Aleksi van 12 jaar en Heikki van 3 jaar, buiten het huwelijk geboren met twee verschillende mannen. Het is het toonbeeld van bekrompenheid en dogmatisch denken van een sociale gemeenschap die de eigen donkerte niet wil zien.

Met een slee getrokken door een rendier dwalen zij en haar zonen in de winter van 1859 van Finland naar Noord-Noorwegen om haar broer en de zee te vinden, waar het kookt van de vis en niemand honger lijdt. Het plan is om een ​​goede, nuchtere en schuldenvrije echtgenoot te vinden die een vader voor haar zoons kan zijn.

De plannen zijn goed en ze komen ook aan op de visgrond van Pykeijä om deel te nemen aan de voorjaarsvisserij, maar de zaken ontwikkelen zich niet zoals verwacht, omdat Brita een mooie, sensuele en gepassioneerde vrouw is. Ze gelooft in dromen en voortekenen en beschikt over speciale genezende vermogens die zowel lijdende mensen als dieren helpen. De vaardigheden zijn een zegen, maar niet iedereen is daar zo happig op tenzij ze haar nodig hebben. Haar onbevangenheid, aantrekkingskracht is een mondiaal gegeven doorheen de tijd en de ruimte. Iets waar zij zich maar al te goed van bewust is maar de ratio en de emotie zijn niet altijd de beste vrienden.

Op een dag kruist Brita's pad de boer en visser Mikko, en de twee worden naar elkaar toe getrokken. Helaas is Mikko getrouwd met de kinderloze Gretha, die Brita's kleine Heikki onder haar hoede heeft genomen, terwijl Brita en Mikko deelnemen aan het vissen. Dan vordert het verhaal langzaam waarin de schoonheid van dat eenvoudig maar hard bestaan verscholen zit in prachtige beschrijvingen weliswaar doorspekt met veel, heel veel Finse, Noorse en andere namen die best wel wat vragen van de lezer maar je wordt als het ware ondergedompeld in die kleine gemeenschappen die deels nog rondtrekken of zich uiteindelijk vestigen. Migratie en immigratie leveren zoals steeds veel problemen met zich mee, opnieuw mondiaal doorheen tijd en ruimte.

Op het eind is het duidelijk dat dit nog niet uitverteld is, er volgt een tweede en waarschijnlijk nog een derde luik, iets waar ik hongerig naar uitkijk.

De toon en het taalgebruik van deze prachtige roman zijn licht en ingehouden, nergens een woord te veel. Waar de sfeer en beschrijvingen van de barre levensomstandigheden in de roman relatief onsentimenteel en nuchter beschreven worden is Brita daarentegen een warmbloedig, heel bijzonder personage dat dit toch schrijnende verhaal heel kleur en sensualiteit bezorgt.

Ik heb er mateloos van genoten van het verhaal en van Brita.