Machtig

Ik weet het is nog vroeg maar dit is de ultieme cadeautip voor eindejaar mocht je op zoek zijn naar het geschenk voor een natuurliefhebber, een herborist, een gepassioneerd graphic novel lezer, een leraar natuurkunde, een natuurgids kortom voor eenieder die begaan is met ons klimaat.

Deze geweldige graphic novel vertelt het verhaal van Peter Wohlleben. Hij vertelt het eigenlijk zelf. Dit majestueus boek neemt je mee in zijn reis naar kennis en onderzoek maar ook in zijn passie die hij van kinds af aan al had voor de natuur rondom hem.

Hij start zijn verhaal met zijn ontdekking dat 'dode steenachtige stukjes hout', die hij vond tijdens een van zijn vele tochten doorheen bossen nog steeds sporen van chlorofyl bevatten zelfs nadat die boom 400-500 jaar eerder was geveld. Het veranderde zijn relatie met bomen. Het was het begin van een herziening van zomaar een boom die goed is voor ons milieu naar de bewustwording van de complexiteit van een bos, met alle bomen en schimmels erin, hij begon het terecht te zien als een superorganisme.

Velen van ons zouden trouwens geen enkele 'levende eigenschap' aan een boom toekennen, behalve dat hij fotosyntheseert en ons van zuurstof voorziet. Wohllebens nieuwe, baanbrekende observaties en onderzoeken brengen echter de verborgen wereld van bomen aan het licht en dwingen ons onze kijk op bomen te herzien. Wohlleben laat ons bomen en bossen om ons heen niet alleen zien als ‘houtfabrieken’, maar als wonderlijke organismen, net zo complex als welk dier dan ook. Hij geeft aan dat bomen ‘sociale wezens’ zijn, die met elkaar communiceren via hun wortels, dankzij het schimmelige ‘houtbrede web’ dat de bosgrond doordringt en in moeilijke tijden zelfs voedingsstoffen deelt. Het boek van Wohlleben zal je kijk op de bosrijke wereld veranderen.

Het boek dat de jaargetijden volgt vanaf de lente is opgedeeld in 36 hoofdstukken, die elk een ander onderwerp uitdiepen over het verborgen leven van bomen. Niet dat je dat onmiddellijk merkt want het staat niet duidelijk vooraf vermeld en de verweving met zijn eigen voorgeschiedenis zorgt ervoor dat je dit boek gewoon in één adem uitleest. Het is niet alleen de kennis en de inzichten die je vergaart maar het zijn ook de prachtige tekeningen van Benjamin Flao, schitterend gekleurd en de intrinsieke vertelling van zijn eigen leven die dit boek zo uniek maken.

De auteur verweeft wetenschappelijk onderzoek en persoonlijke ideeën om een ongewoon verhaal te vertellen over bomen en hun diepgaande verbindingen met de ecosystemen om hen heen, inclusief die van het menselijk leven. Zorgen, delen, denken, communiceren, socialiseren, verzorgen, wanhopen en manipuleren zijn geen eigenschappen die je ooit aan een boom zou toekennen. Velen van ons zouden trouwens geen enkele 'levende eigenschap' aan bomen toekennen, behalve dat ze nuttig zijn voor ons klimaat en ons van zuurstof voorzien. Wohlleben gaat echter verder, zijn baanbrekende observaties en onderzoeken brengen de verborgen wereld van bomen aan het licht en dwingen ons onze kijk op bomen te herzien.

Wohllebens liefde voor bomen is zo duidelijk in Het verborgen leven van bomen, zo puur, zo teder, dat ik vrees niet meer als vroeger naar een boom te kunnen kijken, ik zal meer voelen, met ontzag voor die spectaculaire intelligentie. Ik vergeef Wohllebens antropomorfistisch standpunt, dat zeker ter discussie zal staan. Maar is het ook niet ons beperkte kijk op de wereld van niet-menselijke wezens dat ons zo ver heeft gehouden van het begrijpen van wat zo eenvoudig en vanzelfsprekend is.

Als je weet dat bomen zieke buren kunnen verzorgen, waarschuwen voor gevaar door elektrische signalen uit te zenden via een schimmelnetwerk dat bekend staat als het 'Wood Wide Web' en zelfs oude stronken van lang gekapte bomen in leven houden door ze via hun wortels te voeden met een suikeroplossing dan ben ik bereid om mijn denken te herzien.

Wohlleben is erin geslaagd om bij miljoenen mensen, waaronder mijzelf, een sterke snaar te raken om alles waar bomen toe in staat zijn te waarderen en te respecteren. Geen wonder dus dat dit boek, dat oorspronkelijk in 2015 in het Duits werd geschreven als Das geheime Leben der Bäume, in meer dan 17 verschillende talen is uitgegeven! Hoezeer ik ook de schoonheid van een boom bewonder, en de kleuren van de bloemen en hun belang in een ons ecosysteem wel inzie kon ik me niet inleven in een boom zoals ik dat deed met een dier of een ander levend wezen. Maar nu, na het lezen van dit verhelderende meesterwerk bekijk ik boeken anders. Wetenschappelijk onderbouwd, met innemend proza en een oprecht verhaal over alles wat Wohlleben heeft geleerd van en over bomen gedurende twee decennia bosbouw, is dit boek een bewustmaker. Deze vertaling als graphic novel zal hopelijk velen laten nadenken.

Zoveel schoonheid!