Een beeldrijke reis die laat voelen hoe menselijk migratie altijd is geweest

Toen dit boek hier toekwam en ik er even doorheen bladerde herkende ik onmiddellijk de tekenstijl van een van mijn meest favoriete illustratoren, Aimée de Jongh (https://www.facebook.com/profile/100060887662317/search/?q=dagen%20van%20zand & https://www.facebook.com/profile/100060887662317/search/?q=lord%20of%20) dit samen met het onderwerp ‘migraties die de wereld veranderden’ uitgewerkt door historica Tina De Gendt lieten dit boek pijlsnel de hoogte injagen naar mijn top drie van het voorbije jaar. Must-have voor de derde graad BaO - 10+, geef dit maar cadeau aan elke leraar lager onderwijs.

We denken dat migratie een hedendaags actueel probleem is maar dit boek dat migratie door de geschiedenis heen op een toegankelijke en visueel krachtige manier belicht geeft eens te meer aan dat emigreren en immigreren gewoon menselijk is. Migratie en de gevolgen ervan komen veel in het nieuws maar is niet nieuw. Eerder heel oud, zelfs al van in de oertijd tot nu is er migratie geweest. Het is de normaalste zak van wereld doorheen de eeuwen. En tegelijkertijd is het zo bijzonder. Als mensen emigreren dan komen ze andere mensen tegen en dat verhaal vertellen Aimée de Jongh en Tina De Gendt. Migratie is overal: het zit in onze woordenschat, in onze keuken, in onze gewoonten. Migratie verandert ons gedurig.

Het boek volgt de grote migratiegolven die de wereld gevormd hebben — van de eerste jager-verzamelaars tot hedendaagse klimaatvluchtelingen. Historica Tina De Gendt verbindt die verhalen met maatschappelijke en culturele ontwikkelingen, terwijl Aimée de Jongh ze tot leven brengt in kleurrijke en vaak indrukwekkende beelden. Samen tonen ze hoe beweging van mensen altijd aanwezig is geweest, en hoe migratie niet alleen het landschap, maar ook onze taal, voeding, gewoonten en ideeën heeft beïnvloed. De centrale boodschap is dat onze wereld, in al haar diversiteit, het resultaat is van ontmoetingen tussen reizende mensen.

In zes hoofdstukken behandelen ze de verspreiding van de mens, de vruchtbare ontmoetingen, de kruispunten en grenzen die werden overgestoken, de verre ontdekkingsreizen, de nieuwe wereld die hierdoor ontstond en het feit dat we slechts één wereld zijn. De verhalen zijn vaak mooi maar ook vaak confronterend en wreed, dat is ook wat mensen zijn…

Elk hoofdstuk start met een wereldkaart waarin de plaatsen van de daaropvolgende verhalen zijn getekend en een doorlopende tijdslijn van alle migraties. Tussen elk hoofdstuk staat een pagina ’In de koffer’ en dat zijn verzamelingen van feiten die allemaal gewoon doordeweeks aanvoelen maar een oorzakelijk verband hebben met migratie. Denk maar aan de hond als huisdier, het soort van schoen dat je draagt of je tandenborstel, ooit kwamen ze bij ons door migratie… Hier is grondig over nagedacht!

Waar de historie van migratie ons nog kan bekoren als iets uit het verleden, waar wij met zijn allen vandaan komen is de confrontatie met het laatste deel ’Slechts één wereld van 1940 - nu’ bikkelhard. Het zijn de verhalen van de strijd van vluchtelingen, om welke reden dan ook, naar een beter leven. Klimaat, oorlog, onderdrukking en ondervoeding zeggen wellicht al genoeg…

Achteraan het boek stellen de beide auteurs zichzelf voor op een prachtige getekende pagina van Aimée de Jongh en daar voel je kracht van de samenwerking tussen een ervaren illustrator en een historica met expertise in migratie en stedelijke diversiteit. Het zorgt voor vuurwerk in beeld en taal. Het is dat wat de auteurs willen bereiken met het boek, ze zien het vooral als een startpunt voor dialoog: een uitnodiging om na te denken over hoe menselijke bewegingen de wereld van vandaag hebben vormgegeven.

Dit boek mag standaard in onze basisonderwijs aanwezig zijn. Educatief en gesprekstimulerend is het bijzonder geschikt om samen in te kijken, om in de klas te gebruiken of om thuis gesprekken op gang te brengen over migratie, identiteit en geschiedenis. Geloof mij, ik ga dit boek hier nog een week laten rondslingeren en de hoofdstukken stuk voor stuk lezen om mijn beeld over migratie aan te scherpen. Voor wie een breed, visueel en toegankelijk overzicht van migratiegeschiedenis zoekt, vormt Onderweg een waardevolle introductie. De verantwoording en de bronnen achteraan het boek duiden veel!

Het boek is prachtig vormgegeven in een groot formaat en telt 104 pagina’s met 33 paginagrote illustraties. De doelgroep is breed: zowel kinderen (vanaf ongeveer 9 à 12 jaar) als volwassenen kunnen er iets uit leren.