Jeroen Juchtmans
Leestip van Jeroen Juchtmans
Een goed boek zaait met milde hand vraagtekens. (Cocteau)

21.4.21/17: Fietsen over collectieve zenuwbanen

7 november 2021

(over Youtube-filmpje. BikesUpKnivesDown en Bikestormz zijn reclaim-the-streetacties van Londense jongeren waarbij ze en masse met de fiets het centrum bestormen.)

"Al sinds begin jaren tachtig is de fiets mijn favoriete vervoermiddel wanneer ik thuis in New York ben. Mijn eerste, voorzichtige poging in New York te fietsen was meteen een succes. Het gaf me energie en een gevoel van bevrijding. ... Tegen het eind van de jaren tachtig ontdekte ik de vouwfiets. Ik begon er een gewoonte van te maken hem mee te nemen op de reizen die ik voor mijn werk, of gewoon uit nieuwsgierigheid, naar verschillende delen van de wereld maakte. Al peddelend door veel van de belangrijkste steden ter wereld had ik hetzelfde gevoel van bevrijding dat het fietsen me in New York gaf. Ik voelde me sterker verbonden met het leven op straat dan in een auto. ... Terwijl de lucht en het straatleven voorbijzoefend, voelde ik telkens weer die opwinding. Het bleek verslavend. ... Dit gezichtspunt werd in de afgelopen dertig jaar mijn panoramavenster op een groot stuk van de wereld, en is dat nog steeds. Het is een groot venster dat me uitzicht biedt op een hoofdzakelijk stedelijk landschap." (p9-10)

En door dit ruime venster laat David Byrne, muzikant (ooit frontman van Talking Heads) en beeldend kunstenaar, ons naar hartenlust kijken in 'Op de fiets'. Aan de hand van de (dagboek)aantekeningen schetst hij steden over heel de wereld die hij kriskras al fietsend doorkruiste: Amerikaanse steden, Berlijn, Istanbul, Buenos Aires, Manilla, Sydney, London, San Francisco en natuurlijk zijn thuishaven New York.

"Steden, bedacht ik me, zijn fysieke manifestaties van onze diepste overtuigingen en onze veelal onbewuste gedachten, niet zozeer als individuen, maar als de sociale wezens die we zijn. ... In hun eigen, unieke beeldtaal zeggen ze: "Dit is wat wij belangrijk vinden, dit is hoe wij leven en spelen." Door dit alles heen fietsen is alsof je de collectieve zenuwbanen van een of ander enorm, wereldwijd brein doorkruist. Het is echt een reis door de collectieve psyche van een samengebald groep mensen." (p10-11)

David Byrne tracht dus al fietsend het wezen, de ziel van de steden over de wereld, maar ook van de mensheid (en zijn plaats in de wereld) te doorgronden. Je ontdekt met hem wijken en buurten van verschillend allooi, komt op plaatsen minder evident, weg van platgetreden paden, hij wijst je op gebouwen en (stedelijke) landschappen. Het boek puilt uit van de stadservaringen, anekdotes en ontmoetingen. 'Op de fiets' is geen reisgids, is veel meer dan louter beschrijvingen van zijn ervaringen op de fiets, David Byrne graaft dieper, geeft zijn reflecties over de stad, cultuur, politiek, het leven, de mens en natuurlijk gaat het ook over kunst en muziek. Deze overpeinzingen zijn soms persoonlijk, soms wat vage gedachten, maar wel met heel veel nuttige vraagtekens.

David Byrne schreef 'Op de fiets' in 2008-2009, de overgang van Bush junior naar Obama, de tijd van 'war on terror' en de economische crash. Dit maakt het ook tot een boeiend historisch document, soms wat achterhaald, maar vaak nog razend actueel. Verder is 'Op de fiets' ook een boek vol humor, vol ontroering en poëzie, vol schoonheid.

Maar finaal is 'Op de fiets' een krachtig, prachtig, goed doordacht pleidooi voor de fiets en een levendig stadsleven, dat ons in zijn epiloog ook nog ware helden aanreikt: Enrique Penalosa, Jaime Lerner en Jane Jacobs.

"Cities have the capability of providing something for everybody, only because, and only when, they are created by everybody." (Jane Jacobs)

(En, sorry, nog even dit. Zelf leef ik en mijn gezin zonder auto, hebben er nooit één gehad of gedeeld. Verplaatsen doen we ons te voet, per trein en op de fiets. En tot de mensen die het ook willen wagen, leven-zonder-auto, zouden we meteen zeggen: "Doen!". Zeker als je aan de rand van of in een stad woont. De aanpassing zal niet zonder slag of stoot zijn, het zal vallen en opstaan zijn, een avontuur op zich. Maar, wees realistisch, denk het onmogelijke en doe het gewoon. Je wordt er vrijer en rijker van. En niet alleen omdat je autokosten uitspaart, zeker niet alleen daarom. Er ontstaat ruimte voor zijwegen en kronkels. Het tempo meandert, vertraagt. Je staat veel meer echt stil. Je voelt, hoort, ruikt, ziet zo veel meer. Je proeft als het ware de wereld rondom. Er ontstaat meer ruimte om te lezen, te tekenen, te zingen, ruimte voor gesprek, ruimte voor ontdekkingen en soms vluchtige maar wel echte ontmoetingen. Dus, conclusie, leven-zonder-auto, we hebben het ons nog niet beklaagd, integendeel.)

Synopsis

Observaties en gedachten van bekende rockzanger en kunstenaar terwijl hij rondfietst door diverse internationale steden.

Jeroen Juchtmans
Leestip van Jeroen Juchtmans
Een goed boek zaait met milde hand vraagtekens. (Cocteau)

Op de fiets
Titel:
Op de fiets
Auteur:
David Byrne
# pagina's:
333 p. : ill.
Uitgeverij:
Uitgeverij Thomas Rap
ISBN:
9789060059951
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Reisbeschrijvingen