“De bijbel van de Franse gastronomie – met een knipoog”
Grote fan zijnde van Proeven van Italië - van Francois-Régis Gaudry maakte ik een vreugdesprongetje toen dit, opnieuw lijvig werk, binnenkwam. Het werd dus een weekend snuisteren, lezen en ontdekken want dat is waarvoor die mastodonten van boeken uitermate geschikt zijn. Dit zijn geen gewone kookboeken met recepten… Als je dat zoekt dan zijn er betere op de markt maar als je jezelf wil laten onderdompelen in de culinaire geschiedenis van Italië of Frankrijk dan ben je aan het juiste adres.
Met Proeven van Frankrijk heeft François-Régis Gaudry een waar monument van de Franse gastronomie afgeleverd. In 432 rijk geïllustreerde pagina’s – goed voor ruim drie kilo lees- en kijkplezier – ontvouwt zich een encyclopedische verkenning van het culinaire erfgoed van Frankrijk. Het boek bevat niet minder dan 260 portretten van mensen, 1.250 streek- en productenspecialiteiten, 375 smaakmakende recepten en talloze sappige anekdotes die de Franse keuken tot leven wekken. Het is een visueel spektakel, een bron van kennis én een feest voor fijnproevers, zo levendig, zo gulzig, zo liefdevol samengesteld. Dit is een boek waar je kan in verdwalen. Blader erdoorheen zoals je een magazine leest: kriskras, zonder volgorde - en telkens stuit je op een verborgen parel. Het is een boek dat je openslaat op een willekeurige bladzijde en vervolgens niet meer weglegt. Van klassieke recepten zoals blanquette de veau, choucroute en de ultieme ratatouille, tot portretten van grootheden als Brillat-Savarin, Colette en Bocuse.
Het geheel is met uiterste zorg vormgegeven. De pagina’s ogen als een feest voor het oog, met vintage kaarten, originele illustraties, typografie in levendige pop-stijl en een overvloed aan kleine weetjes en curiosa die de lezer voortdurend verrassen. Met honderden illustraties, kaarten en grafieken in een aantrekkelijk design is dit boek niet alleen inhoudelijk rijk, maar ook een streling voor het oog. Proeven van Frankrijk combineert de volledigheid van een encyclopedie met het visuele genot van infographics, en ademt de passie van echt vakmanschap. De toon is luchtig en geestig, maar tegelijk grondig en onderbouwd: een perfecte mengeling van plezier en pedagogie.
De bijdragen zijn afkomstig van een indrukwekkend netwerk van kenners dat Gaudry in de loop der jaren heeft opgebouwd via zijn populaire radioshow ’On va deguster’ op France Inter. Historicus Pascal Ory schrijft een portret van de legendarische chef Antonin Carême, Patrick Rambourg beschrijft hoe de menukaart van Parijse restaurants evolueerde tijdens de bezetting, de biologische teler Xavier Mathias maakt een verrassende stamboom van koolsoorten, en sommelier Gwillerm de Saval ontkracht enkele hardnekkige mythes over Franse wijn. Zelfs bier krijgt zijn verdiende plek in een rondreis door de Franse brouwerijen, geleid door de zythologe Élisabeth Pierre.
Hoewel het boek encyclopedisch aandoet, leest het niet als een droge naslag. Het is juist dat bruisende, bijna chaotische plezier waarmee Gaudry en zijn team Frankrijk “met volle tanden” hebben aangepakt dat dit boek terug een hebbeding maakt in de keuken maar evengoed op de salontafel. In de geest van een rariteitenkabinet wisselen weetjes, verhalen, recepten en culinaire observaties elkaar af, alsof de lezer door een bonte, geurige markt wandelt. Het is een boek dat net zo goed de liefhebber van haute cuisine aanspreekt als wie gewoon houdt van een stevige pot-au-feu, een perfecte baguette of een glas wijn in goed gezelschap en daar meer willozer weten.
Dit is een culturele verklaring van liefde aan een land dat zichzelf graag aanprijst via zijn tafel. Benoem het maar als “de bijbel van de Franse gastronomie”, maar één die zichzelf nooit al te serieus neemt en waar een hoek af is, speels, gul, rijk aan kennis en verbeelding — dit werk viert de kunst van het eten als een kunst van het leven.
En dat is misschien wel de ware kracht van Gaudry’s boek: het nodigt niet alleen uit tot lezen, maar tot proeven, ruiken, ontdekken. Je bladert erin zoals je een stad verkent, zonder haast, geleid door nieuwsgierigheid en zintuiglijk genot. Elke pagina ademt de overtuiging dat eten niet louter een behoefte is, maar een taal – een manier om het land, zijn mensen en zijn geschiedenis te begrijpen. Proeven van Frankrijk is dan ook geen kookboek dat in de keuken thuishoort, maar een levend document dat zich het best laat lezen met een koksmes, een gietijzeren kookpot, een schort en een glimlach binnen handbereik. Ga niet op zoek naar recepten maar verdwaal in al die heerlijkheid, de recepten komen gewoon op je af.
