Een zacht soort moed: het possibilisme van Caroline Pauwels

In Ronduit nodigt Caroline Pauwels ons uit om samen met haar na te denken over hoe we in de wereld staan, hoe we werken, studeren, liefhebben, twijfelen en hoop koesteren. Het boek bundelt negen thematische essays waarin ze scherp, helder en tegelijk warm reflecteert over wetenschap, onderwijs, menselijkheid en samenleving. Tussen die hoofdstukken door deelt ze persoonlijke mijmeringen, die een intieme inkijk geven in haar leven: haar jeugd, haar studies, haar gezin, haar jaren aan de universiteit, en ook haar ziekte, die ze benoemt met een ontwapenende openheid.

Pauwels noemt zichzelf een “possibilist” – iemand die gelooft dat de wereld niet vanzelf verbetert, maar wél beter kan worden als we samenwerken, luisteren en nieuwsgierig blijven. Dat begrip ontleende ze aan de Zweedse onderzoeker Hans Rosling, die aantoonde dat de mensheid op veel vlakken vooruitgaat, juist dankzij kennis en gedeelde inspanning. Die optimistische blik, nuchter én hoopvol tegelijk, vormt de kern van dit boek.

Centraal staat de verwondering: de bereidheid om telkens opnieuw te kijken, opnieuw te onderzoeken, opnieuw te luisteren. Pauwels beschrijft wetenschap niet als iets afstandelijks of koud, maar als een vorm van avontuur: elke dag opnieuw het onbekende tegemoet. Kunst, literatuur en onderwijs spelen daar voor haar een onmisbare rol in. Kunst leert ons anders te kijken. Onderwijs moet verbeelding wakker houden in plaats van ze te temmen. En lezen stelt ons in staat stemmen te horen die ons uitdagen, raken en veranderen.

Ze haalt daarbij graag haar “denkgenoten” aan: Arthur Miller, Hannah Arendt, Virginia Woolf, Karen Blixen – schrijvers en denkers die ze beschouwt als innerlijke reisgenoten. Tegelijk blijft haar boodschap altijd toegankelijk: menselijkheid begint bij praten, bij elkaar zien, bij erkennen dat niemand alleen staat.

Ook haar ziekte krijgt een plaats in het boek, maar nooit als zwaartepunt. Ze schrijft erover met een rustige helderheid die ontroert. Niet als tragisch verhaal, maar als een oefening in aandacht, verbondenheid en vertrouwen op het voortbestaan van verwondering.

Ronduit is geen manifest en geen academische verhandeling. Het is eerder een uitnodiging. Een zacht en krachtig pleidooi om met open blik in het leven te blijven staan, om samen te denken en samen te handelen, en om niet te vergeten dat hoop een daad kan zijn.

Dit boek stemt niet naïef optimistisch, maar zet aan tot helder en warm denken. Het herinnert eraan hoe waardevol het is om nieuwsgierig te blijven, om anderen in hun menselijkheid te ontmoeten, om wetenschap en kunst te laten spreken, en om het gesprek nooit stop te zetten.

Een prachtig boek voor lezers die willen geloven dat zachtheid geen zwakte is, maar een vorm van kracht. Een boek voor wie opnieuw wil leren kijken. Voor wie nog in verwondering durft te geloven.

Heruitgave met een voorwoord van euthanasie-arts Wim Distelmans en een nawoord van filosoof Jean Paul Van Bendegem.