Een rijke, gelaagde zoektocht naar thuis en identiteit
Ik was blij toen dit boek hier in mijn brievenbus plofte. Er was een blijk van herkenning, ik las eerder al De val (https://www.uitgeverijorlando.nl/product/moss-sara-de-val/) en de covers passen mooi naast elkaar. De val is een prachtig verhaal en ik was dan ook benieuwd naar Rijpheid.
Rijpheid van Sarah Moss is een elegante, gelaagde roman over identiteit, migratie en het zoeken naar een thuis. Het verhaal beweegt zich tussen twee tijdslijnen: het Italië van de jaren zestig en het hedendaagse Ierland. Door deze structuur maar door onaangekondigd wisselend vertelperspectief ontstaat een rijk contrast tussen jeugdherinneringen, landschappen, sociale codes en de manier waarop tijd en afstand een mens vormen.
De thematiek draait sterk om vragen als: waar hoor je thuis, wat betekent worteling of ontheemding, en wat gebeurt er wanneer je verleden en heden elkaar blijven kruisen. Het verleden van de hoofdpersoon, Edith, en haar ervaringen met adoptie en migratie, wordt op een gevoelige manier verbonden met hedendaagse maatschappelijke kwesties zoals vluchtelingen en sociale uitsluiting. Moss schrijft in een spaarzame maar uiterst trefzeker, poëtische stijl zonder zich te verliezen in overdaad. Haar proza en de manier waarop ze emotionele onderstromen voelbaar maakt loopt als een soort van achtergrondmelodie doorheen het verhaal. De afwisseling tussen twee tijdslijnen en tussen verschillende vertelperspectieven vraagt wel wat van de lezer maar je krijgt er zoveel moois voor terug. Doorheen beide tijdslijnen voel je ook de volwassenheid van Edith, afstandelijker, dan haar jongere, angstige, zelf. De jongere Edith wordt voelt innemender aan dan haar oudere tegenhanger, die afstandelijker en pragmatischer in het leven staat. Dat kan haast niet anders als zeventigjarige versus een meisje van zeventien jaar oud.
Dit is een contemplatieve, literair rijke roman die vooral uitblinkt in stijl, sfeer en thematische diepgang. Het is een boek dat uitnodigt tot nadenken, dat de lezer stil laat staan bij vragen over afkomst, geheugen, loyaliteit en het gevoel ergens — of nergens — bij te horen. Voor liefhebbers van langzaam ontvouwende literatuur met morele en emotionele complexiteit is het een bijzonder overtuigende en aangrijpende leeservaring. Zeker tijdens de prachtig maar emotioneel harde bevallig van Lydia en de gevolgen ervan, dit gedeelte greep mij erg aan.
Sarah Moss schrijft in Rijpheid op een bijna hypnotiserende manier over het lichaam: de ruimte die het inneemt, de cyclus van het leven, het begin en het verval ervan. Bovendien weet ze als geen ander gevoelens van erbij willen horen, vriendschap, familie, eenzaamheid en vooral liefde tot leven te wekken. Rijpheid is een roman vol schoonheid, verdriet en diepmenselijke ervaringen, een prachtig invoelend literair werk dat mag gezien worden als een rijke, introspectieve roman die vooral uitblinkt in sfeer, taal en thematische diepgang. Lezers die houden van bedachtzame literatuur die zich bezighoudt met identiteit, herinnering en de fragiele balans tussen thuis zijn en ontheemd raken zullen hier hun ging vinden en veel, heel veel leesplezier ervaren. Voor wie liever een strakker plot of meer actie leest, kan Rijpheid mogelijk minder overweldigend zijn. Eerlijk, ik vermoed dat ik het zelf als zeventigjarige beter kan begrijpen dan wie eigenlijk nog aan dat leven, dat onbesproken blad, moet beginnen.
