Wie bang is, leeft niet ten volle
Jo Sinclair onderzoekt in dit boek thema’s die wij als mensheid complex hebben gemaakt: migratie, racisme, gender. Ze laat zien welke mooie en lelijke dingen mogelijk zijn in een buurt die schrik heeft en in grote onrust leeft omdat zwarte mensen er voor het eerst huizen komen zoeken. De kinderen en jonge mensen krijgen een bijzondere rol in het boek. Daar waar de volwassenen in de meeste gevallen behoorlijk vast zitten in wat ze de enige waarheid vinden, krijgen de kinderen en jongeren hier de mogelijkheid om de vooroordelen in vraag te stellen. Helemaal eenvoudig is dat natuurlijk niet. Ook zij zitten vast in hun omgeving, een arme omgeving van mensen die zelf ooit migrant waren. Ook zij zitten vast in wie ze zijn en de inspanning te groeien is voor niemand gemakkelijk. Toch slagen ze erin hun omgeving in vraag te stellen en tot eigen conclusies te komen.
Judy Vincent speelt een hoofdrol in de roman. Ze is een meisje, maar heeft niet toevallig gekozen om met Vincent aangesproken te worden. Ze is leider van een gang van uitsluitend jongens. Op een dag valt Dave, 1 van de leden en tot nu toe haar compagnon de route, haar aan op haar diepste zelf: denkt ze soms dat ze een jongen is? De kinderen worden ouder, de band wordt gebroken doordat de jongens zich mannelijk en hetero gaan gedragen.
Net op dit moment, als de hele buurt onrustig is en als Vincent aangevallen wordt door de jongens van de gang, leert ze Clara kennen, een zwart meisje met wie ze een vriendschap opbouwt. Clara is gevoelig en sterk, doorziet vele mechanismen en bijt van zich af.
Hoe bouw je een vriendschap in een buurt vol racisme, die ook een andere godsdienst heeft dan de zwarte mensen? Hoe dat gebeurt, met voor- en tegenspoed, tussen vooroordelen en toch zoeken naar je eigen waarheid, daar gaat dit prachtige boek ook over.
Vincent wil zichzelf zijn, ze wil vrij zijn haar mening te vormen en te leven naar haar emoties, haar diepste kern.
Vincent heeft nog een vriend, Jules. Jules is ziek en schrijft gedichten. Meestal is Jules een vriend en toeverlaat, de dichter die kan verwoorden wie en wat Vincent is en hoe ze zich voelt. Hij doorziet ook heel goed wat zich in de buurt afspeelt en schrijft ook daarover. Soms is hij ook heel vervelend, voor haar en voor zijn familie. Hij kan zijn mening uiten met vreselijk venijn en dat Vincent een “stinkende” kant van hem. Jules strijdt met de dood en sterft later in het boek.
Het mooie van dit boek is dat de meeste mensen kansen krijgen en niet zomaar veroordeeld worden. De moeder van Jules is bang voor zwarten en Jules vindt het een gevangenis als mensen hun hart niet openen. Beide kunnen hun standpunt verdedigen zonder hun waardigheid te verliezen. Wat niet betekent dat racisme goedgekeurd wordt, zeker niet.
Uiteindelijk wordt een zwarte man die een huis komt zoeken in elkaar geslagen. Vincent aarzelt niet en gebruikt al haar snelheid om bij hem te komen en hem te verzorgen. Dave doet hetzelfde, wat het mogelijk maakt dat beide na een diepe crisis weer met elkaar kunnen omgaan.
Bij het zien van die scène, is het Ruth, die dochter van de dominee die zich de bedenking maakt dat zij uit Europa weggingen, onder meer omdat ze als Joden geslagen werden als ze in de “verkeerde” straat liepen. Nu slaan zij zelf de zwarten in hun straat.
Het boek maakt vele mechanismen van angst en haat duidelijk en via enkele personages is er ook steeds hoop.
De titel van het boek is de titel van een gedicht van Jules, waarin hij uitlegt wat een wisselkind is. Het kind is gewisseld en heeft eigen ideeën, emoties, doelstellingen en omdat het gewisseld is kloppen die niet met de emoties en ideeën van de volwassenen om het kind heen. Vincent herkent zich helemaal in zijn gedicht en legt uit aan Clara wat een wisselkind is. Een wisselkind is sterk, niet bang, want wie bang is leeft niet ten volle.
Jo Sinclair, geboren als Ruth Seid (1913-1995) heeft met The Changelings een boek geschreven dat van alle tijden is, omdat mensen, emoties en grote tema’s als racisme, seksisme, haat, vriendschap, liefde van alle tijden zijn. Ze doet dit onder meer via een thema dat historisch kan geplaatst worden: zwarten die huizen zochten en geweigerd en bedrogen werden, is een historische waarheid. Wie daarover meer wil lezen, kan onder meer het boek We were eight years in power van Ta-Nehisi Coates lezen. Het staat in de Krook als We waren acht jaar aan de macht: een Amerikaanse tragedie en de pijnlijke huizenkwestie is een van de thema’s die hij bespreekt.
The Changelings staat niet in de Krook, maar ik heb gecheckt via internet en het is nog te koop.
