OMG! Is dàt de opdrachtgever van het Lam Gods?
Is dàt Joos Vijd, die zoon van een frauduleuze, genadeloze moergrondeigenaar uit Beveren? Uit een familie die met de voeten in de overstroomde polders stond, maar ook meevocht in de Gentse Opstand van 1379 en zich opwerkte tot een rijk patriciërsgeslacht. Die op een goed blaadje wilde staan bij hertog Filips de Goede en in de Gentse schepenbank wilde zetelen?
Over deze mysterieuze Joos Vijd is weinig met zekerheid is geweten. Alleen dat hij de opdrachtgever was voor het wereldberoemde Gentse altaarstuk Het Lam Gods: een ingenieus en complex schilderij, met revolutionaire schilderstechnieken en exotische en spirituele componenten, gerealiseerd door de gebroeders Hubert en Jan van Eyck. En dat deze Joos Vijd, om zeer intieme, particuliere redenen voor dat Lam Gods ook nog een speciale kapel liet ontwerpen in de Sint-Janskerk (nu Sint-Baafskathedraal).
Jonas Bruyneel, cultuurjournalist en officiële “letterzetter” van Kortrijk (stadsdichter) baseerde zijn historisch-biografische roman Vijd op jaren onderzoek en bezoeken aan alle plaatsen waar de Vijdfamilie sporen achterliet. Maar het zijn niet de feiten die mij overtuigden, maar het enorme empathische vermogen van de schrijver om Joos Vijd en zijn echtgenote Elisabeth Borluut (beiden afgebeeld op de zijpanelen van het Lam Gods) tot leven te wekken, met torenhoge ambities, grote teleurstellingen en soms verlammende onmacht. En de beschrijving in geuren en kleuren van hun leefomstandigheden en tijd. Mensen die ook vijf-zes eeuwen geleden (en daarop zinspeelt ook de ondertitel!) al moeilijke keuzes moesten maken in een geregeld wisselend politiek-financieel bestel, die persoonlijke offers moesten brengen, maar de familiebanden boven alles vaster wisten te smeden tot in het woelige Gent.
En ja, ook de roemruchte gebroeders Van Eyck zien we in hun atelier en in de Vijdkapel aan het werk; de details die Bruyneel ons hierbij aanreikt én de manier waarop hij in het hoofd van Jan van Eyck kijkt, wezen mij erop dat geen andere schilders ter wereld die speciale opdracht van Joos Vijd in Gent hadden kunnen realiseren.
