Dochters van China door Jung Chang. Boekvoorstelling
Jung Chang werd in 1991 in één klap wereldberoemd met Wilde Zwanen. Drie dochters van China, waarin ze het leven van haar grootmoeder, haar moeder en haarzelf beschrijft in het woelige China van de 20ste eeuw. Op donderdag 13 februari 2020 stelde ze in de aula van de UGent haar nieuwste boek voor: Dochters van China. Drie zussen in het middelpunt van de macht in het twintigste-eeuwse China. Dit keer gaat het over de drie zussen Soong, van wie het cliché zegt dat er een hield van macht, een van geld en een van haar land.
Grote Zus, Rode Zus en Kleine Zus
Ei-ling, Ching-ling en Mei-ling Soong kwamen uit een geprivilegieerde familie in Shanghai en werden op jonge leeftijd naar de VS gestuurd om daar te studeren. Jung Chang: “Ze waren geen klassieke Chinese schoonheden, maar waren intelligent, onafhankelijk ingesteld en vol zelfvertrouwen. Ze hadden klasse, en daardoor vielen ze op.
Rode Zus, Ching-ling, trouwde met Sun Yat-sen, de pionier van de republikeinse revolutie die de monarchie omverwierp. Later werd ze een vurige communist en vicevoorzitter onder Mao. Ze deed er alles aan om de communisten te doen overwinnen, ook al kon dat de levens van haar zussen ruïneren.
Kleine zus, Mei-ling, trouwde met Chiang Kai-shek. Zo werd ze de first lady van nationalistisch China en later van Taiwan. Grote zus, Ei-ling werd diezelfde Chiangs Kai- sheks belangrijkste officieuze adviseur en een van de rijkste vrouwen van China.”
Waarom koos je die vrouwen als onderwerp?
Jung Chang: “De opbrengst van Wilde Zwanen had me volledige financiële vrijheid gegeven. Zo kon ik samen met mijn man, de historicus Jon Halliday, nog meer boeken schrijven: eerst een biografie over Mao en dan een over Cixi, de keizerin-moeder die bijna vijftig jaar regeerde tijdens de laatste periode van het keizerrijk.
Het intrigeerde mij wat er gebeurd was tussen de dood van Cixi in 1908 en 1949, toen Mao aan de macht kwam. Cixi zette China op weg naar een constitutionele monarchie. Van 1912 tot 1926 was het een functionerende democratie, met vrije verkiezingen en een vrije pers, en toch werd het 40 jaar later een totalitaire hel.
Ik wou eerst over Sun Yat-sen schrijven, want hij was in die periode de belangrijkste politieke figuur en beleidsvormer, maar hij bleek een tweede Mao, alleen geïnteresseerd in zijn eigen macht en in vrouwen. Hij geloofde niet in democratie, zijn opvolger Chiang doodde de democratie en na hem kwam Mao. Gaandeweg vond ik de drie zussen, hun persoonlijkheden en bewogen levens veel interessanter. Ze zaten op het brandpunt van de geschiedenis."
Gedicht doorgespoeld
Jung Chang had het niet alleen over haar nieuwste boek, maar vertelde ook hoe ze schrijfster is geworden: "Van toen ik jong was, wou ik schrijven, maar tijdens de jaren 1950 tot 1980 was dat ondenkbaar in China. Bijna alle schrijvers werden tijdens Mao's opeenvolgende zuiveringen naar goelags gestuurd, tot zelfmoord gedreven of geëxecuteerd.
Ook voor jezelf schrijven was gevaarlijk. Op mijn 16de verjaardag was ik net mijn eerste gedicht aan het bijschaven, toen de Rode Gardisten op de voordeur bonkten om ons appartement overhoop te halen. IJlings spoelde ik mijn gedicht door in de wc, want het had mezelf en mijn familie in moeilijkheden kunnen brengen.
Zo eindigde mijn eerste poging tot schrijven, maar het liet me niet meer los. Verbannen naar de voet van de Himalaya moest ik verschillende jobs doen, maar of ik nu mest op de akkers uitspreidde of elektriciteitspalen beklom, ik mijn hoofd was ik aan het schrijven met een onzichtbare pen. "
Zestig cassettebandjes vol
In 1978, na het einde van de Culturele Revolutie, kon ze als een van de eerste Chinese studenten gaan voortstuderen in Groot-Brittannië, een compleet andere wereld.
Jung Chang: "Het was alsof ik op Mars geland was. We hadden strenge instructies gekregen over hoe we onszelf moesten gedragen. We mochten alleen in groep op straat, en liepen dan gekleed in het uniform van de Culturele Revolutie. We vielen wel op! We mochten ook nooit een pub binnengaan, want daar zouden naakte vrouwen zijn die dansten op de tafels. Groot was mijn teleurstelling toen ik toch eens stiekem een deur opende: er zaten alleen wat mannen aan de toog met een biertje. "
Ze genoot met volle teugen van het leven in Engeland en wou die nieuwe wereld absorberen. De drang om te schrijven verdween, want schrijven betekende naar binnen keren en terugkeren naar het traumatische en droevige verleden in China. Tot haar moeder na 10 jaar op bezoek kwam.
Jung Chang: "Ze begon voor het eerst te praten over haar eigen leven en dat van mijn grootmoeder. Toen besefte ik dat ik daarover moest schrijven, en dat ik nog altijd een schrijver wou zijn. Mijn moeder hielp me door ook 60 cassettes vol te praten wanneer ik uit werken was. Zo ontstond Wilde Zwanen. "
