Interview Frans-Gentse auteur Noëlle Michel

Haar eerste roman Viande - LiLys Editions (2020), was finaliste van de Prix Fintro écritures noires.
Demain les ombres - Editions Le bruit du monde (2023), meteen haar tweede boek, is de aanleiding om Noëlle Michel (44) bij mij thuis te ontvangen voor een breder gesprek over het ontstaan van deze meeslepende dystopische thriller. Demain les ombres is trouwens momenteel finaliste van de prix Cezam 2024 - https://www.cezam.fr/cezam/le-prix-du-roman-cezam-2024

Het betreft een wetenschappelijke, science-fiction roman, waarbij het verhaal de mogelijkheid aangaat om een andere mens, namelijk de Neanderthaler, tussen de Sapiens te laten leven. De roman speelt zich af in een nabije toekomst waar het internet nu de rhizosfeer is. https://nl.wikipedia.org/wiki/Schimmellaag

De Nederlandse vertaling van Demain les ombres, door Standaard Uitgeverij, is voorzien in oktober 2024.

U bent Française, hoe bent u in België verzeild geraakt?
Ik kwam hier per toeval terecht en ondertussen woon ik hier al 22 jaar. Ik studeerde voor bio-ingenieur in Clermont-Ferrand en voor mijn thesis wou ik persé naar het buitenland. In mijn universiteit te Clermont was toen een labo aanwezig dat voor een Europees project samenwerkte met een klein bedrijf in de buurt van Gent, met name Nazareth.
Ik heb toen zes maand op kot in Gent gewoond en was meteen verliefd op deze mooie toffe stad. Het bedrijf in Nazareth heeft me achteraf een contract aangeboden en zodoende ben ik in Gent gebleven.

U bent bio-ingenieur van opleiding. Hoe komt u op het idee om dergelijke fictieve roman over een wetenschappelijk project rond Neanderthalers te schrijven?
Ik heb altijd interesse gehad in de wetenschappen en zeker in biologie, maar het idee van het boek kwam niet door het idee van een wetenschappelijk project. Het begon met de bedenking vanuit een biologisch standpunt, dat wij als Homo sapiens als enige soort nog overblijven uit een vroegere, veel grotere classificatie. In de prehistorie hebben onze voorouders samen geleefd met andere mensen, niet enkel met de Neanderthaler, maar ook met andere soorten. Ik vond het fascinerend te denken dat we nu alleen overblijven, want wat heeft dit als invloed op onze wereld visie en onze relatie tot anderen? Stel je voor dat er vandaag nog een andere soort zou bestaan, zou er dan bijvoorbeeld meer of minder racisme zijn? En vooral, wat zou er gebeuren als er nu een nieuwe mensensoort zou ontstaan?
Zodoende ontspon het verhaal zich door een reflectie op onze maatschappij. Er zijn vandaag wetenschappelijke experimenten gaande om uitgestorven soorten opnieuw tot leven te wekken. Uiteraard gaat het dan niet over mensen maar eerder over diersoorten, zoals de mammoet. Dat wetenschappers, vroeg of laat, genetische middelen vinden om een nieuwe mens te scheppen is daarom niet zo’n zot idee.
Dit in gedachten houdende, werkte ik aan mijn boek en dacht ik dat er een ontmoeting zou zijn, dat er verliefdheid zou zijn (glimlacht) maar niet per se op een manier die voor ons als sapiens, voor de hand liggend zou zijn.
De constructie van het verhaal is zodanig complex dat ik het niet volledig op voorhand kon uitstippelen. Sommige personages kwamen er achteraf nog bij, zoals Azur en later ook la Bête. Al schrijvend bracht ik lagen bij.

Uw boek opent met een citaat van Marylène Patou-Mathis (°Parijs, 1955), Directrice de recherche au CNRS, https://fr.wikipedia.org/wiki/Marylène_Patou-Mathis
Kende je haar persoonlijk?
Toen niet, nu wel (ze lacht). Ik leerde haar kennen dankzij mijn boek. Ik wou als wetenschapper dat alles wat ik in mijn boek schreef ook zou kloppen. Het blijft natuurlijk fictie en daarom kon ik me wat vrijheden toe-eigenen, want veel is nog niet zeker.
Alvorens een uitgeverij te zoeken heb ik haar per mail gecontacteerd om te vragen of zij mijn boek wou controleren op onjuistheden. Zij is een vrouw die vecht tegen clichés die in de prehistorie zijn opgenomen. Zij was benieuwd naar het verhaal en heeft mijn boek gelezen. Zij was super enthousiast!
Waar Marilène een groot verschil maakte was door mij de verschillen te duiden qua persoonlijkheid, van de Neanderthaler in vergelijking met de onze, en vooral in diens relatie met de natuur. Ik heb me hierdoor nog verder in de materie kunnen verdiepen. Het spreekt voor zich dat de Neanderthaler als jager/verzamelaar, ondergedompeld in de natuur, veel aandachtiger leeft met de natuur. Daar waar de Neanderthaler zichzelf als onderdeel van de natuur ziet, hebben wij, door ons leven in dichte bebouwing eerder een afstandelijke relatie met de natuur.
Zo zijn er grotschilderingen gevonden van Neanderthalers, beduidend minder dan die van de sapiens maar wel met het grote verschil dat de Neanderthaler énkel symbolische tekeningen maakten . Mensen of dieren tekenen zoals sapiens het doen zou namelijk een eerste stap kunnen zijn naar dominantie of gevangenisneming.
Nog iets wat ik leerde, zo zouden Neanderthalers uit respect voor het dier niet jagen met wapens vervaardigd uit beenderen en horens komende van de dieren. Voor de jacht gebruikten zij daarom enkel materiaal dat zij uit hout en stenen creëren.

Het lijkt alsof u het Parc Naturel, waar de clan zich ophoudt, zelf bezocht heeft. Is dat zo?
(Noëlle onderdrukt een lach). Dat is mijn habitat. Mijn ouders en familie komen van Morvan. Ikzelf ben geboren in Dijon.
Puur affectief heb ik dus voor deze regio gekozen.
Het is een weinige bevolkte en mooie streek met veel natuur. Veel bewoners gaan weg omdat er weinig werkgelegenheid is. Er is een staalfabriek, waar mijn grootouders werkten, maar steeds minder mensen werken er.
Dus was het niet moeilijk voor mij om van dit Parc de plek te maken voor mijn Neanthalers.

De roman wordt geschreven in een futuristische tijdspanne met als indicator de geboorte van de eerste experiment baby Nean, Aube Claire (goed gevonden trouwens en ik had het niet meteen door). Hoe kwam u op het idee om alles wat internet is zoals we het vandaag kennen en benoemen te vertalen naar de rhizosfeer?
Het verhaal speelt zich af in de toekomst en het idee was om een nieuwe versie uit te vinden van het internet. Verder vind ik niets nieuws uit met de implantaten, want daar is men nu al mee bezig.

Hoe lang schreef u aan dit fascinerende boek?
Ik heb er ongeveer drie jaar over gedaan want ik doe ondertussen veel andere dingen. Ik leef vooral van vertalingen. Mijn leven is daarom te hectisch om met een zekere regelmaat te kunnen schrijven. In de tijd dat ik niet schrijf rijpt het verhaal wel verder in mijn hoofd en daarom kan ik er veel lagen in leggen.

Hoe zat het met Viande?
Het is eveneens een gek verhaal. Het gaat over dierenleed. De structuur is minder complex dan Demain les Ombres maar eveneens een thriller-science-fiction.
In het verhaal, met de nodige twists, volgen we een journalist.

Bent u bezig met een nieuw project?
Toch wel, maar moeilijk in te schatten hoelang ik zal bezig zijn (ze lacht).
Het wordt opnieuw een dystopie met thriller gehalte, maar ik schrijf niet zozeer met het idee om in een bepaald genre te worden geklasseerd. Het idee rijpt en het verhaal schrijft zichzelf. Door een beetje in de toekomst te gaan, maar niet te ver, kan je goed reflecteren over de tijdsgeest, onze maatschappij. Dus ook maatschappij kritisch.

Dankjewel voor het interview.
Ik kijk alvast naar uit!

Meer over Noëlle Michel: https://noellemichel.wordpress.com/nederlands/

Ria Martens