Sfeerverslag XL-editie van UITGELEZEN op dinsdag 30 mei 2023

UITGELEZEN XL – Behoud de Begeerte

Wat een prachtige XLLLLLLL avond! De muzikale inlijsting met soulzangeres Kapinga Gysel en haar studenten zorgden voor een kippenvel gevende ambiance. Samen met de grote opkomst van het publiek werd op gepaste wijze de ‘uitvaart’, zoals Jos Geysels het schertsend noemde bij aanvang van het programma, gevierd.

Het was een en al emotie in deze intieme, UITGELEZEN XL, de kers op de taart met een toast op het 20-jarig bestaan, maar tevens ook een afscheid van de oude garde: Jos Geysels, Anna Luyten en Fien Sabbe, die in deze tijdspanne 351 edities verzorgden. Reden hiervoor is het pensioen van programmator literatuur Peter Van den Eede.

Die avond zaten volgende genodigden mee aan tafel:
Bart Moeyaert en Lize Spit, beiden auteurs, en hoogleraar Mensenrechten (UGent) Eva Brems.

Bart Moeyaert viert dit jaar zijn veertig jaar schrijverschap. In 2019 kreeg hij de prestigieuze Astrid Lindgren Memorial Award voor zijn hele oeuvre. In 2019 overlijdt zijn vader en in de lente van 2020 overlijdt zijn moeder. Zijn laatste boek Morris, verscheen in 2022.

Eva Brems, Hoogleraar Mensenrechten aan de UGent. 10 jaar geleden was ze er al bij in UITGELEZEN en vandaag opnieuw aanwezig. Eva is nog maar een paar maanden terug na een time out waar ze de beslissing nam enkel nog leuke dingen te doen. Vandaar dat ze graag terugkwam. We kennen Eva Brems ook van haar deelname aan de Slimste Mens ter Wereld.

Lize Spit, debuteerde in 2016 met de roman Het smelt. In 2023 schreef ze het Boekenweekgeschenk, de novelle De eerlijke vinder. Zij gaat in juli 2023 trouwen in petit comité. Ze had een druk jaar achter de rug nadat ze De eerlijke vinder had geschreven. Maar ook dit jaar oogt heftig te worden doordat ze afscheid moet nemen van haar moeder en terzelfdertijd aan een nieuw boek schrijft. Een soort van tweesplitsing als mens-schrijver.

Volgende boeken lagen op tafel: Emily Koopman Tekenen van het universum; Hilary Mantel Voorbij het zwart en Aldous Huxley Heerlijke nieuwe wereld (Brave new world).

1) Emy Koopman (°1985, Groningen Nederland) Tekenen van het universum - 2022.

Fien: Emy Koopman, Nederlandse auteur en reportagemaker debuteerde zeven jaar geleden met Orewoet (2016).

Een relaas van een fascinatie voor een Frans-Canadese fixer, een man met wie ze samenwerkte tijdens opnames aan televisiereeksen en er is wederzijdse aantrekking. Maar hij houdt de boot af. Ondertitel van het boek ‘Verslag van een obsessie’. Genomineerd voor de Boon literatuurprijs. Een heel persoonlijk boek. Wat vond jij Anna?

Anna: Die A., die man, men leest dit bijna als een perverse obsessie tussen de regels van de reportages door die de schrijfster tegelijkertijd opvoert van verdwenen vrouwen. Ziekelijk, een vrouw die zoveel aandacht heeft voor een man (gelach in de zaal).

Zo heeft de schrijfster ook psychologie gestudeerd en beschouwt ze zichzelf als onderzoeksobject. Maar langs de andere kant is ook haar journalistiek over maatschappelijke problemen zeer ik-gericht.

Jos: Ik las de eerste pagina’s en wist meteen: ‘dit is niets voor mij’. Fictie en autobiografie, gespekt met egocentrisme is niet aan mij besteed. Ik heb me aan het boek geërgerd maar het is verdomd goed geschreven. De schrijfster rationaliseert haar obsessie, een soort van zelfonderzoek en komt daarom met een zeer geloofwaardige uiting. Toch een goed boek ondanks dat het genre me niet ligt. Puur vakmanschap zou ik zeggen, maar ik zou de ondertitel als titel van het boek gebruiken: Verslag van een obsessie in plaats van Tekenen van het universum.

Eva: Ik las het uit als een soort huiswerk maar zou het anders nooit lezen. Behalve dan voor het plezier van het voyeurisme. Ik had zoiets van ‘Stop toch met zeuren’. Het is een obsessionele verliefdheid die onbeantwoord blijft van de andere kant. De pijnlijke gevoelens worden echt minutieus ontleedt. Voor mij is het hoofdpersonage een stalker (de zaal lacht).

Lize: Er wordt heel goed uitgelegd hoe verliefdheid werkt. Het hele universum bevestigt u in alles. Het boek trekt u in alles aan. De kracht van de obsessie vond ik goed beschreven, het manische ervan. Maar de vraag is: kon zij daar iets aan doen? Is dat bewust geweest? Ze legt alles goed uit en wil niet slimmer zijn dan de lezer. Maar het is duidelijk dat de man niet in haar is geïnteresseerd.

Bart: Voor mij is het geen verslag van een obsessie maar een dissectie van een obsessie. Alles wordt opengelegd, alles wordt bekeken. De menselijkheid wordt bloot verteld. Ik vind het ongelooflijk interessant waarom iemand voor iemand kiest. Waarom het kan en niet kan. Ik heb het boek graag gelezen en veel post-its geplaatst. Ik ben ook zeer geïnteresseerd in hoe de partner van A. reageert alsook Johannes, de vriend van het hoofdpersonage die zoveel geduld aan de dag legt. Zo zegt die op een bepaald moment: “Ik vond het een interessante periode”. Daar heb ik ontzag voor. Hoe kan dat?

Fien: ‘Is er een probleem met privacy?’

Eva: Het is op die manier autobiografisch dat we al googelend het meeste over A. kunnen terugvinden. Ethisch is het niet zo correct want hij heeft niets gevraagd en het zou een probleem kunnen zijn.

2) Hilary Mantel[1] (Glossop, 1952-2022) Voorbij het zwart[2] – 2023.

Fien: Britse schrijfster, tweevoudig winnaar van de Booker Prize, overleed op 22 september 2022. Alison is een medium, een helderziende die met haar spirituele show langs muffe zalen in London en omstreken toert. Zij doet dit samen met haar assistente Colette. Wat doet ze? Ze geeft aan het publiek berichten door van overleden voorouders maar ondertussen wordt ze ook voortdurend geplaagd door allerlei opdringerige geesten uit haar verleden. Geen gemakkelijk te lezen verhaal. Wat vind jij Lize?

Lize: Inderdaad, ik heb me hier echt doorheen geploeterd. Een 550 pagina’s dik boek en ik vond dit wel jammer omdat ik wel van haar stijl hou. Zo las ik een maand geleden Ghost van haar, een iets dunner boek. ‘Voorbij het zwart’ is stilistisch ongelooflijk goed geschreven. Fantastische scènes maar de setting van de twee personages vond ik niet zo geslaagd. Ik ben ook niet zo spiritueel aangelegd. Misschien daarom?

Eva: Ik heb het heel graag gelezen. Twee keer zelfs. Eerst in het Engels en nu dus in het Nederlands. Eerst was ik er bang voor maar nu vind ik het zelfs heel ‘geestig’ (ze lacht met de woordspeling en de zaal lacht mee). Hilary zet de geestenwereld op een geloofwaardige manier neer. Het boek zorgde er indertijd voor dat ik bang werd van spoken. Maar ondertussen heb ik de geesten bezworen en kan ik het boek echt aanraden.

Jos: Ik vond het twee heerlijke dames, zowel Allison als Colette. Maar op een bepaald moment zat ik toch te wachten op een versnelling in het boek. Maar eens op het punt aangekomen dat Lady Di sterft en terugkomt, dan wordt het een fantastisch boek, die heerlijk geformuleerde Angelsaksische kritiek op het koningschap, de omschrijving van de middenklasse wijken met die hilarische buren. De beschrijving van de zaaltjes waarin ze moet optreden. Zij zegt van zichzelf. “Ik ben een handelaar in troost. Wat de mensen graag horen is van goed bezig te zijn”. Iets te lang, maar prachtig boek.

Fien: En zo krijgt elk medium een eigen persoonlijke spirituele gids mee en voor Alison is dat een grof gebekt vies mannetje met de naam Morris. Jij schreef een boek met als hoofdpersonage Morris. Wat vond jij ervan Bart?

Bart: 200 bladzijden lang was ik totaal mee en vond ik dat het muziek was, het stroomde. Maar op een bepaald moment ben ik beginnen afhaken omdat de dialogen het boek wat vertraagden. Dus naar het einde toe was ik niet meer enthousiast. Maar het boek is ritmisch. Hilary schrijft geen zinnen maar wel alinea’s.

Fien: In een interview werd haar ooit de vraag gesteld hoeveel ze zelf geloofde van haar boek: “How much do you believe?”

“… We don’t have consciousness after death, there is nothing after death, there are no ghosts …, but my experience suggests me: Yes! There are ghosts and objects can move about …”

Was ze niet naar school geweest, zo zegt Hilary Mantel, dan had ze niet geleerd om haar verbeelding te begrenzen, en zou ze geen schrijver geworden zijn maar een professioneel medium.

Anna: Er zit wel iets diep in het boek. Terzelfdertijd met het boek was ik ook een ander boek aan het lezen rond antropologie, religie en hekserij in alle culturen. En eigenlijk gaat het niet over ‘geloof je erin?’, maar ‘tot welke kosmologie behoor je?’ Hoe geef je betekenis aan het universum, over alles wat je omringt? Hilary Mantel doet dit soms super werelds. Zoals in die kleine achterzaaltjes. Vanaf pagina 88 ging ik helemaal mee. Colette thuis met haar man Kevin. En die Kevin is enkel geïnteresseerd in autoboekjes. Hoe zij beschrijft hoe zij hem verlaat, is bijna kunstig. Het boek heeft verschillende lagen, o.a. haar trauma uit de kinderjaren wordt voorzichtig blootgegeven.

Fien: Of het niet kunnen afsluiten van wat vroeger gebeurde?

Lize: Men heeft met haar te doen. Indrukwekkend qua spanningsboog. Heel veel mooie beeldspraak over eten. Quote: “Als ze zichzelf toestond om over haar leven na te denken voelde ze zich leeg en ontoereikend alsof haar bord al was opgeruimd alvorens ze klaar was met eten.” Ze zoekt een bepaalde troost in het eten.

Bart: Hilary moest dit boek schrijven want het gaat niet enkel over geesten als wel over de demonen in haar eigen leven. Eens men dit weet, gaat men dit boek ook anders gaan lezen.

Eva: Het is dubbel in die zin dat die enge demonen nog steeds dezelfde zijn als diegene die haar jeugd vergalden. Het metaforische omgaan met haar demonen, en het spirituele in het verhaal, letterlijk als geesten, die haar innerlijke geest bewonen. Supersterk!

3) Aldous Huxley (Verenigd Koninkrijk 1984-1963) - Heerlijke nieuwe wereld[3] - 1999.

Fien: Heerlijke nieuwe wereld, speelt zich af in een toekomstige en ideale samenleving. Dankzij genetische manipulatie is die bevolkt door alleen maar perfecte mensen. De Alfa-plussers geven de leiding, de Ypsilon-minussen doen het slaafse werk. Maar op de een of andere manier is iedereen tevreden. En voelt zich iemand al eens wat minder, dan is er SOMA, de drug die instant gelukkig maakt. Bernard loopt ook rond in die wereld. Een aparte jongen, waarschijnlijk een productiefout, hij denkt na, stelt zich vragen en voelt wat een ander niet voelt. En als hij op een dag een van die reservaten bezoekt waar nog dat oude onvolmaakte leven bestaat, brengt dit toch het een en ander in beweging. Het boek opent met een rondleiding voor studenten in de Londense broed- en kweekcentrale. Er wordt hem uitgelegd hoe die bevruchting gebeurt in flessen, hoe de machines baby’s produceren. Ja, dat is al meteen een heftige start.

Eva: Inderdaad. Verhaaltechnisch is het natuurlijk een goedkope truck. Het boek geeft op die manier ineens een heleboel achtergrondinformatie over hoe deze wereld in elkaar zit. Maar dat is ook meteen het sterkste van het boek. Ik had het nog niet gelezen en denk wel dat het iets is dat men gelezen moet hebben. Dus het sterkste in dit boek is natuurlijk de wereld die hij bedacht heeft, toen, nu bijna 100 jaar geleden. Op een geloofwaardige manier een wereld uitleggen die zowel dystopie als utopie is. Het is een wereld waarin geen oorlog heerst, iedereen is er tevreden. Je wordt niet ziek. Op een bepaald moment ben je klaar om te gaan sterven en word je weggebracht. Maar al die tijd blijft men jong en mooi. Iedereen houdt zich bezig met activiteiten die zij graag doen. Seks met iedereen is oké. En dat is dan het spannende eraan. Waarom is dit dan toch een dystopie? Waarom wil je er duidelijk niet wonen? Dat doet u nadenken over wat het wezen van mens-zijn is. Wat is dan geluk, anders dan de afwezigheid van pijn en de frustraties, dat vind ik het spijtige van die wereld.

Fien: Klinisch worden, gepredestineerd in een sociale klasse, geconditioneerd worden en ook nog een instinctieve afkeer hebben voor bloemen en boeken. Wat denk jij Jos?

Jos: Ja (zucht). Ik las indertijd het boek 1984 van George Orwell en ergens in mijn hoofd ben ik de twee aan het vergelijken. In het boek van Orwell waren boeken verboden. In de heerlijke nieuwe wereld van Huxley zijn boeken gewoon overbodig. Men stelt zich geen vragen. Er is de gelukspil. Je stelt dan ook geen vragen en dat is essentieel voor mensen die boeken lezen. En dat wordt mooi en triestig gezegd aan het begin van het boek ‘we conditioneren zodanig dat iedereen tevreden is’. Want het is ook een ongelijke samenleving, maar iedereen is tevreden. En dan stelt een aantal vragen zich niet meer. Shakespeare, waarom zouden we?

Toen het boek 1984 uitkwam schreef Huxley aan George, die een tijd met hem studeerde: “George, je schreef een goed boek maar in de toekomst zal het meer gaan via conditionering dan via bruut geweld, eerder via massaconsumptie dan door massaterreur, eerder door verleiding dan door het ombrengen van mensen”. En dat laatste wordt bangelijk goed geschreven.

Bart: Dit boek stond op mijn leeslijst toen ik twintig was. Het is een boek dat ik nog steeds bij mij heb, staat ook vol met notities, om u te zeggen hoe belangrijk ik dit boek vond. Het was een film die ik opnieuw zag. Een film die ik niet zozeer voelde maar wel bestudeerde en ook verhaaltechnisch aan het bestuderen was. Bijvoorbeeld die baby’s die snel groot zijn en waarheden worden ingefluisterd. Repetitief. Zeer mooi hoe Huxley die waarheden in zijn boek weeft.

Fien: Eva zei het eerder al, seks kan met iedereen, dat is beleefd en hoe plastischer de vrouw hoe beter. Wat is dat dan?

Anna: Dat klopt ook hee (de zaal lacht). Nee, ik denk inderdaad hoe plastischer de vrouw, hoe beter. Wat mij zo fascineert in dit boek is hoe Huxley eigenlijk vanuit veel studiereizen, en vanuit heel veel gesprekken met andere mensen - hij heeft o.a. door Amerika gereisd, heeft veel gelezen, en is van nature heel erg geïnspireerd door utopieën, dystopieën en sciencefiction - zoveel elementen uit de werkelijkheid genomen heeft: bijvoorbeeld die vrouwen, zij zijn eigenlijk de boegbeelden van de Californische filmsterren. Historisch gezien ook interessant is dat de grootvader van Huxley de buldog van Darwin genoemd werd. Iemand die dus echt in dit evolutionaire denken zat, ook zijn broer was bezig met menselijke genetica wat speelde rond dit tijd. Huxley heeft al die dingen samengezogen tot deze roman. Iedereen wordt ingepeperd dat hij de beste is. Het zit ook vol met verwijzingen naar het boek ‘De storm’ van Shakespeare. Ik vind het een geniaal boek.

Fien: Wordt dit boek elk jaar nog relevanter? Wat denk je Lize?

Lize: Als je via de media hoort hoeveel antidepressiva er over de toonbank gaan, alleen al in België, dan gaan we naar die SOMA toe. We proberen het lijden op te heffen en in die zin is het griezelig gevaarlijk. Bijvoorbeeld bij Netflix speelt vanzelf de volgende aflevering zonder op de knop te drukken. Dit boek is daarom zeer relevant en actueel. Wat bij mij het langst gaat blijven hangen is dat het groot is in ideeën maar dat het verhaaltechnisch net iets vetter zou mogen zijn. Daar struikelde ik wat over. Hoe mensen elkaar ontmoeten. Er mocht wat meer informatie gegeven worden.

Fien: Eva is hier heel hard mee akkoord. Ze is heftig van ja aan het schudden.

Eva: Er is inderdaad veel decor en sfeerstemming maar de verhaallijn is dun. Dit boek is goed, niet omdat het prachtig geschreven is, maar wel omdat die wereld zo prachtig beschreven is. In die wereld was massaconsumptie iets wat je deed voor de gemeenschap, terwijl het nu individualistisch geworden is. Je moet consumeren want je moet het systeem in stand houden. Een fusie van het communistisch gedachtengoed met een consumptiegericht gedachtengoed, daar zat ik toch wel op te kauwen. Dan dacht ik, dat had hij anders gezien dan hoe het nu gegaan is. Maar aan het conditioneren zijn we al. Vandaag de dag worden commerciële en politieke advertenties via algoritmes op sociale media naar u toegebracht. Op die manier hebben ze een invloed op uw consumptie- en stemgedrag. In dit opzicht zag hij heel veel dingen aankomen.

Fien: Oh jee, wat een dringend boek!

Sfeermuziek door Katinga

Bart leest een gedicht voor uit de Boekenweek van vorig jaar. Het heet ‘KORTOM’. Emy Koopman zou er blij mee zijn, lacht Bart (de zaal lacht mee). Hij staat recht om voor te lezen (de zaal lacht en applaudiseert).

“van je ware zijn er zeven op de wereld
je weet nog niet dat ik daar een van ben

mogelijk zal ik je nooit omhelzen
toch is de ware liefde onderweg

we reizen in een touringbus bergop
bergaf remmen we mee met onze voeten

dan stapt weer iemand met de glimlach uit
recht in de armen van een zielsverwant

evengoed staat stervend vuur weer op
of zal ik zeggen: sissend kooltje

de achterbank, daar wordt getreurd
ik ben gaan houden van het woordje ongewisss

met dat verschil dat jij je tijd verspilt
aan witte nachten, wanhoop, wachtmuziek,

kortom aan alles wat ons eenzaam maakt
ik ga je op een dag verrassen

leef door
en zoek of wanhoop niet

de bus rijdt voor
en als je mij ziet

zeg je: ah”

(Warm applaus uit het publiek)

LEESTIPS:

Het wordt een lange zomer en de jury heeft nog wat boekentips:

Anna: Ailton Krenak (Brazilië, 1954) Ideeën om het einde van de wereld uit te stellen - 2021.
Non-fictie, 128 pagina’s.
Ondertitel: ‘Berichten van een bijna uitgestorven volk’

Krenak is een Braziliaans denker en activist en een inheemse leider uit de traditie van de Krenak. Krenak schrijft vanuit het perspectief van dit bijna uitgestorven volk over de ecologische crisis. In Europa onderscheiden bijvoorbeeld Descartes, Kant, en Sartre zich als filosoof van de rest van de samenleving. Bij ons, zo zegt hij, is iedereen denker; het vermogen om te denken is een collectief bezit. We kunnen ons denken verruimen, niet enkel het ik, maar hoe leven we ‘samen’, hoe leef je met iets dat je omringt. Bijvoorbeeld: zeg nooit, ik ga wandelen in het bos, maar zeg: ik ga ademen met de bomen. Een boek dat veel vragen opwerpt. Een zachte vuist omhoog.

Eva: A.S. Byatt (Verenigd Koninkrijk, 1936) Het boek van de kinderen - 2009.
Historische fictie, 678 pagina’s.

Ik had het boek al eens gelezen en het heeft waarschijnlijk te maken met de moeilijke periode die ik doormaakte. Ik wou enkel boeken lezen waarvan ik bij voorbaat wist dat ik er iets zou aan hebben. Het boek speelt zich af rond de eeuwwisseling 1900 in Engeland en een beetje in Duitsland. Een utopisch verhaal, waar veel nieuwe ideeën bloeien, met historische contexten en veel cultuur. Spannend, levendig en verleidelijk, boordevol intriges, verraad, liefdes en tragedies. Voor de lezer die houdt van meerdere verhaallijnen. Een prachtig boek om in weg te dromen.

Bart: Claire Keegan (Ierland, 1968) Dit soort kleinigheden – 2020.
Roman, 71 pagina’s.

Ik ben een trage lezer. Ik hou ervan elke zin te hebben gelezen en begrepen. Ik zeg dit omdat ‘Dit soort kleinigheden’ een klein verhaal is maar een ongelooflijke groot roman is. We ontmoeten Bill op kerstavond. Zijn vrouw en kinderen. Ze zijn niet rijk. Op kerstavond gaat hij naar het klooster en ontdekt daar iets. De zuster overste weet dat hij iets ontdekt heeft maar blijft vriendelijk. Bill blijft ook vriendelijk want het is bijna Nieuwjaar. Een briljant verhaal over moed – en de prijs ervan - in het katholieke Ierland van de jaren tachtig. Heftig. Na een maand blijft dit verhaal nog steeds nazinderen. Een absolute aanrader.

Lize: Raoul de Jong (Nederland, 1984) Jaguarman - 2023.
Reis-, leven- en leesverslag, 256 pagina’s.

Raoul was mijn compagnon gedurende de Boekenweek. We vertoefden twee weken samen in een hotel en we zagen elkaar bij de ontbijttafel. Ik moest zijn werk nog lezen en voelde me daarom wat onzeker. Maar ik was opgelucht na het lezen van de Jaguarman. Het is een krachtgevend boek. Zeer toegankelijk en open geschreven. Een boek waarvan je zin krijgt om te leven. Op 28-jarige leeftijd ontmoet Raoul de Jong voor het eerst zijn Surinaamse vader. Die vertelt hem dat een van hun voorouders een medicijnman was en dat die zichzelf kon transformeren in een jaguar. Raoul reisde naar Suriname waar hij op zoek is gegaan naar de Jaguarman. Dit boek is een brief aan de Jaguarman, waarbij Raoul zich een week thuis opsluit en een ritueel uitvoert waarbij hij geen sigaretten, seks, vlees of alcohol mag gebruiken. Hij schrijft dus een verslag over zijn reis en zijn verhalen die hij eerder las over de cultuur. Het boek stelt je volgende vragen: ‘Als alles je wordt afgepakt, hoe communiceer je nog over wie je bent? Welke verhalen verspreid je dan nog over je eigen cultuur?’ Reconstructie van voorouders die tot slaaf gemaakt werden. Dit laatste zou donker kunnen overkomen maar hij schreef hier een heel menselijk verhaal over. Hoe wil ik als mens zijn? Wil ik gesloten zijn of open zijn? Na het lezen van dit boek kan je alleen maar concluderen om open te leven en het leven te vieren. Je kan je afvragen welke verhalen je nog wil vertellen en welke verhalen je nog wil lezen. Het is een boek dat mij activeerde op vele domeinen. Ik zou het zeker aanraden.

Jos: Sebastian Barry (Dublin, 1955) Old God’s Time - 2023.
Psychologische fictie, 269 pagina’s.

Sebastian Barry is een Ierse schrijver. Heeft heel veel prijzen gewonnen maar is bij ons niet zo bekend. Ikzelf heb hem leren kennen in 2008 met de roman ‘De geheime schrift’ en nu heeft hij een meesterwerk geschreven.

Het gaat over een oude inspecteur, hij heet Tom en is 9 maanden op pensioen. Hij heeft zich teruggetrokken in een groot huis met zicht op de Ierse zee. Hij mijmert, voelt zich niet meer nuttig. Rookt een cigarillo, warmt wat eten op en krijgt een bezoek van twee vroegere collega’s die toch een beroep op hem willen doen om een cold case terug te onderzoeken. Deze cold case gaat over een van de donkerste bladzijden van de Ierse geschiedenis waarbij kinderen in weeshuizen werden opgesloten en mishandeld, vrouwen in tehuizen werden opgesloten enzovoort. U kent die droeve geschiedenis. Hij aarzelt om hieraan mee te werken maar dan merkt hij dat dit onderzoek te maken heeft met de demonen, uit zijn zwart verleden. Het is een mens met een geblust hart schrijft de auteur. En terwijl het onderzoek verder gaat komen al die herinneringen voor hem terug boven. Verschrikkelijke herinneringen, over het lot van zijn vrouw, wat met zijn twee kinderen is gebeurd. En dan blijkt niet alleen dat heden en verleden met elkaar verknoopt zijn, maar dat ook zijn persoonlijk verleden met dat onderzoek te maken heeft. Namelijk zijn vrouw heeft te maken gehad met een van de twee priesters wiens cold case moet onderzocht worden. Zijn hoofd begint hierdoor te tollen. Hoe gaat hij daarmee om? Want dat verleden komt hoe langer hoe meer tot uiting in het heden en dat levert een roman op die spannend is, beklijvend ontroerend, stilistisch geweldig geschreven met die Ierse zee die hier ook zijn invloed heeft. Geen woord te veel. Het is een boek dat bij mij maanden, jaren gaat nazinderen. Ongelooflijke taal, het personage - fantastisch beschreven - die erin slaagt voorbij het zwart te komen, erin slaagt zijn obsessies te laten verwateren, ongelooflijk. Het is de herop standing van een geblust hart.

(applaus van de zaal)

EINDE van de boekvoorstelling.

Aan het woord is nu Franky Devos, Algemene Coördinator van VIERNULVIER:

Peter van den Eede gaat op pensioen. ‘Alles eindigt goed als je maar op tijd stopt’, verwijzend naar een quote van Annie M.G. Schmidt.

Maar, zo gaat Franky verder, uitgelezen is niemand ooit, en daarom wordt de fakkel doorgegeven aan ‘Behoud de Begeerte’[4] met Steven Heene, die vanaf januari 2024 de programmatie[5] verder op zich zal nemen. Er komt een nieuw vast panel, het format wordt opgeschud en via een Podcast wordt ingezet op de digitale verspreiding van het programma.

“Schrijf het op”, zegt Franky, “de nieuwe UITGELEZEN komt er op dinsdag 23 januari 2024”. Een eerste try-out van een nieuwe UITGELEZEN zal doorgaan op zaterdag 26 augustus as, omstreeks 14u, in de tuin bij de vrienden van de Bijloke. Ook goed nieuws voor UITGELEZEN op school welke werkzaam is in een vijftien- à twintigtal scholen. Dit wordt verder uitgedragen door de collega’s van De Krook. Wij zijn hen hier enorm dankbaar voor.

Op 9 juli as vieren wij het afscheid van Peter van den Eede. Vandaag onze vaste drie: Fien Sabbe, Jos Geysels en Anna Luyten.

Dit weekend las ik Zonder de top te bereiken van Paolo Cognetti. Het mooie aan boeken is dat ze woorden geven waar je net op dat moment op zoek naar bent. Hij schrijft: “Die nacht las ik voor de tweede keer ‘The Snow Leopard’ van Peter Matthiessen uit. Ik had er meteen weer heimwee naar. Ik was alleen thuis, zodat er niemand was met wie ik dit gevoel kon delen. Een soort van treurigheid dat alleen lezers kennen. Heimwee naar het uitgelezen boek”.

Wij willen Anna, Fien en Jos bedanken voor hun genereuze en liefdevolle bijdrage in UITGELEZEN. Met cadeaus en bloemen maar bovenal met de grappige, troostende en spitante woorden van Wouter Deprez.

U kan het dankwoord van Wouter Deprez herbekijken via:

https://www.viernulvier.gent/nl/pQMJQi7/behoud-de-begeerte-programmeert-voortaan--uitgelezen--in-de-vooruit

Een lang en daverend applaus van het publiek besluit deze mooie avond.

Dankuwel Peter, Fien, Anna en Jos!

-------------

[1] Wikipedia: Mantel is de eerste Britse schrijver en de eerste vrouw die de (Man) Booker Prize meer dan één keer heeft gewonnen.

[2] Inkijk boek: Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema 2023 – Oorspronkelijke titel Beyond Black 2006

[3] Wikipedia: Originele titel: Brave new World, 1932. Het boek werd in 1999 vertaald door Pauline Moody en verkozen in Le Mondes verkiezing van de 100 beste boeken van de eeuw en in Modern Library’s lijst van 100 Beste Engelstalige Romans. In 2003 kwam het boek voor in de Big Read-lijst.

[4] Wikipedia: ‘Behoud de Begeerte’ heeft zijn thuisbasis in Antwerpen. Hun bekendste voorstellingen zijn Saint Amour, Geletterde Mensen, Koningsblauw en de Herman de Coninckprijs voor Poëzie.

Ria Martens