Straf

Een boek als Als de dieren heb ik nog nooit gelezen. Niet qua vormgeving, niet qua structuur, niet qua stijl, niet qua thematiek. En al helemaal niet met die vier vernieuwingen in elkaar vervlochten in één roman (of autofictie werk). Ik vroeg me af - toen ik het boek maar weer eens opzij legde - of het niet te veel is.

Maar dat is het niet. Ik werd er onweerstaanbaar naartoe gezogen - als een baby naar de borst. De eerste dertig pagina's lezen zorgde heel de tijd voor een ongemakkelijk gevoel. Is dit wel iets voor mij? Maar geleidelijk palmde het debuut van Lieselot Mariën me helemaal in. Het behandelt de periode van twijfel, paniek, wanhoop, slapeloosheid, verlies van identeit, van autonomie nadat je een baby op de wereld gezet heb. Een huilbaby. Die je zo uitput, dat je helemaal van uit balans gebracht wordt.

Moet een man dit lezen? Mag een man hier iets over vertellen? Dat laatste weet ik niet. Maar het antwoord op dat eerste weet ik zeker. Ja, het moet. Om het te leren beter begrijpen, zoals het Hannes, de papa, niet al te goed lukt. Al probeert hij wel, al houdt hij het niet vol. De verwijdering tussen papa en mama is schrijnend. Tussen de mama die opgeslorpt wordt en de mama die ook nog een leven heeft. Maar niet meer. Tussen mama en baby. Tussen mama en de wereld.

Dit is geen lichte kost. Het boek gaat nog over meer en gaat nog dieper dan ik hier zelfs mag suggereren. Ik heb gedurende de eerste driekwart van boek telkens ik het neerlegde me zitten afvragen waarom het deze titel heeft, waarom er rechtsonder een hoek uitgeknipt is, wat die getekende octopus te betekenen heeft op pagina 3, waar die heel aparte typografie voor dient. Je leest het en je snapt het niet, toch niet direct, dat komt maar mondjesmaat. Als je het boek finaal uit hebt en het groggy neerlegt, schaam je je een beetje. Die uitputting is het leven van die jonge mama, wat mag jij daarvan in godsnaam vinden.

Om de wijsheid, de gelaagdheid, de ontluisterende confrontatie, de inleving, het schrijftalent en de relevantie van het thema - lees het. Ook mannen, partners, ook nog niet moeders. Het heeft er niet mee te maken dat de huilbaby voortdurend aan mama's borst aanligt en daarna weer maar verder huilt, maar ik ben wel wat van mijn melk.

Geen lichte kost, geen relativering. Ik moest opeens denken aan Het verbrande kind van Stig Dagerman, dat er ook zo inhakte. En waarvan ik vind dat het een tweede lezing verdient, om het nog beter te laten doordringen. Ik ga het doen. Liever een tweede keer van Als de dieren (of Het verbrande kind) dan die stapel snelle happen. Mevrouw Mariën, respect.