Familieroman

Als vissen in de diepzee is een intrigerende familieroman. Het start met het overlijden van Fanny. Haar dood doet haar vier ondertussen volwassen kinderen stilstaan bij het verleden en hun relatie tot elkaar. Ze groeiden op zonder vader en hun vragen over die grote afwezige bleven onbeantwoord. Ze nemen je elk om beurt mee in hun herinneringen. De impact van het verleden op hun huidige leven is frappant. Hun kindertijd bepaalt hun doen en laten, hun gedachten en de keuzes die ze maken. Dat besef zorgt bij de een voor beweging en verandering terwijl het bij de ander een schuldgevoel en schaamte naar boven brengt.

Er zijn vijf belangrijke personages: Fannie, de moeder; Jean-Paul en Pierre de onafscheidelijke en gemene broers; Arrie, de broer met een donkere huidskleur en het lievelingetje van hun moeder; en dan is er nog Rensa, het enige meisje. De passages uit het verleden worden verteld alsof het personage ze in het nu beleeft. Je kijkt naar de situatie door de ogen van een kind. Als lezer wordt snel duidelijk hoe onbeantwoorde vragen, onzekerheden, gebrek aan geborgenheid en traumatische ervaringen de personages gemaakt hebben tot wie ze zijn en wat ze doen. Hun gedachten en hun gedrag zijn in zekere zin blijven stilstaan. Deze debuutroman van Sylvia de Boer heeft me aangenaam verrast. Het verhaal op zich is boeiend en goed geschreven.

Ze introduceert haar personages op een originele manier. Het woord ‘zelfreflectie’ schiet me nu te binnen. Jij leert de figuren kennen doordat ze over zichzelf en elkaar nadenken. De weg die Rensa mentaal aflegt heeft me geraakt. Als enige meisje in het gezin had ze het al niet gemakkelijk. En ook op andere gebieden was ze het buitenbeentje. Ze miste affectie van haar moeder, die enkel genegenheid kon tonen aan Arie. En zelfs op die leeftijd kon ze al inzien dat de schuld daarvan niet bij Arie lag. Ze blijft ondanks alles de eerlijke, behulpzame maar onzekere zus. Haar verwerkingsproces is inspirerend. Voor haar betekent het overlijden van haar moeder het startsein voor verandering. Ze beslist om uit haar cocon van zelfmedelijden, negativiteit en agressieve gedachten te stappen. Ik vond het mooi hoe ze haar ‘nieuwe zelf’ vormgeeft en even goed ruimte laat om de vroegere Rensa te laten wennen. Ze gaat anders denken en handelen. Ze kiest er vooral voor om te leven. Ook voor de broers is het noodzakelijk om de ontbrekende puzzelstukjes te passen. Ook bij hen zet het overlijden van hun moeder dingen in beweging. Ze gaan op zoek naar antwoorden en dat maakt ook bij hen heel wat emoties los. Ik vond het een verzadigend einde. Iedereen heeft zijn weg gekozen en je begrijpt ook waarom Fannie zweeg over het verleden. Ik heb de laatste pagina’s afgesloten met een diepe, tevreden zucht. Het voelt alsof ze alle vier op de juiste manier zijn omgegaan met de demonen uit het verleden en dat in combinatie met een beetje karma.

Ik kan Als vissen in de diepzee alleen maar warm aanbevelen. Ik hoop alleszins dat Sylvia de Boer nog boeken zal schrijven.

Jasmien