De politieke vlucht als thema

Isabel Allende vervlecht in haar nieuwe roman Bloemblad van zee meesterlijk de grote verhalen van de geschiedenis – de Spaanse burgeroorlog en de Chileense dictatuur – met de kleine histories van mensen die iets van hun leven proberen te maken. De auteur trekt er een analogie tussen de overwinning van Franco en de revolutie van Pinochet, waarmee een einde kwam aan de regering van haar vaders neef, Salvador Allende. Dit stuk twintigste-eeuwse geschiedenis is de stuwende kracht van Bloemblad van zee. Met de beschrijving van de vluchtelingenstromen, de gesloten grenzen en de mensonterende kampen van toen houdt Allende het heden een spiegel voor. Tegelijk is deze cyclus van verschrikking, geweld en migratie een ode aan de Chileense dichter en diplomaat Pablo Neruda, die zijn land kenschetste als ‘langgerekt bloemblad van zee en wijn en sneeuw’ waarmee Allende meteen een titel voor haar roman had. Elk hoofdstuk begint trouwens met enkele dicht­regels van de man die zelf een personage is in dit boek.

Allende zoomt in op Víctor Dalmau, de dokter in opleiding die we op de eerste pagina’s aantreffen met een kloppend mensenhart in de handen, en Roser Bruguera, die na de vernietiging van hun leven in Spanje een nieuw bestaan willen opbouwen. Indrukwekkend is de beschrijving van de Retirada, de vlucht naar Frankrijk van bijna een half miljoen Spanjaarden na de val van Barcelona in 1939. De grenzen werden gesloten voor deze ‘ongewenste elementen’ en pas onder internationale druk geopend. Het is de activistische dichter Neruda die besloot het vrachtschip Winnipeg te charteren om tweeduizend Spaanse vluchtelingen van Toulouse naar Chili te vervoeren. De vluchtelingen op de Winnipeg ontkomen aan de Tweede Wereldoorlog, maar in 1973 gebeurt het onvoorstelbare: er breekt een dictatuur uit en opnieuw wordt er gevlucht voor fascistisch geweld. De politieke vlucht wordt zo de rode draad van de roman met de keuze die elke emigrant moet maken tussen het wegzinken in ontheemding of het heropstarten van een nieuw leven.

Het verhaal ontwikkelt zich aan een enorme snelheid; en er is ruimte voor spanning en emotie. De historische onderbouwing creëert een duidelijk kader. Isabel Allende vertelt de geschiedenis inzichtelijk en vlot leesbaar. Weinig bekende waargebeurde verhalen, zoals de dramatische behandeling van de Spaanse vluchtelingen in Frankrijk of de memorabele reis van Neruda’s Winnipeg plaatst de auteur in de schijnwerpers. Ze weeft knap de politiek van Spanje en Chili doorheen deze familiekroniek. Bloemblad van zee is een reis door de twintigste eeuw aan de hand van onvergetelijke personages die ontdekken dat een mens steeds opnieuw een nieuw leven kan beginnen. Een prachtige historische roman over ballingschap en liefde, over passie en solidariteit.