Prachtige roman over de kwetsbaarheid van moeder/dochter relatie na onverwerkte trauma's

Een roman voor de overlevenden. Voor wie door het leven werd verwond, maar bleef staan. In De kwetsbare tijd schrijft Donatella Di Pietrantonio over trauma’s die onlosmakelijk verbonden zijn met volwassen worden, met het doorstaan van gebeurtenissen die zich buiten onze controle voltrekken. Misschien is het enige wat we werkelijk nalaten, onze wonden.

Met een stilistische kracht en heldere, onderzoekende blik, voert Di Pietrantonio ons een verhaal binnen dat diep in de werkelijkheid is geworteld. Ze schrijft over de band tussen ouders en kinderen, over de dunne lijnen tussen nabijheid en afstand, over gevoelens die zich nauwelijks laten uitspreken maar des te sterker onderhuids aanwezig blijven. In dit intense relaas van angst en verlangen, eenzaamheid en verbondenheid, toont ze hoe essentieel het is om het lijden onder ogen te zien – als enige weg naar bevrijding.

Wanneer Amanda terugkeert naar haar moeders huis, is ze veranderd. Niet in woede of rebellie, maar in stilte. In een leegte die de toenmalige pandemie slechts oppervlakkig verklaart. Lucia, haar moeder, weet niet hoe ze haar dochter moet benaderen. Tussen de boeken die opengeslagen blijven op steeds dezelfde pagina’s, heerst een tijdloosheid die hen beide gevangen houdt. In hun ongemakkelijke samenzijn schuilt de moeite van elke moeder die niet zeker weet waar zorg eindigt en controle begint. Amanda is geen kind meer, maar Lucia blijft haar behandelen alsof ze dat nog is.

Lucia’s leven is verstard in een soort uitstel. Haar huwelijk is al lang voorbij, maar nooit uitgesproken. De kasten zijn nog vol. Alles bleef onaangeroerd. Aan de andere kant is daar haar vader, die weigert oud te worden, maar haar tegelijk confronteert met zijn eindigheid – en haar vraagt het stuk land dat al generaties in de familie is, als erfenis over te nemen. Dertig jaar geleden werd dat stuk grond het toneel van een gruweldaad, een collectieve wond die het dorp met zwijgen bedekte. Nu moet Lucia er opnieuw naar kijken, in de schaduw van die erfenis. De drie zijn stuk voor stuk, elk op hun eigen manier, breekbaar.

Het is een roman over tijd – over het breken ervan, het stilstaan, het opnieuw leren bewegen. Over de momenten waarin ons leven uiteenvalt en oude, onbenoemde beelden zich opnieuw aandienen, zomaar uit het niets. Juist in die breuken kan iets nieuws ontstaan: een complexere omgang met onszelf, met wat we verloren en niet durfden te voelen.

Maar die ontwikkeling is niet vanzelfsprekend. Schuld, geheimen, onverwerkte pijn – ze verstoren de stroom van het leven. Ze nestelen zich in ons, vaak onzichtbaar, en worden meegegeven aan wie na ons komt. Lucia voelt dat. Ze wil haar dochter de wereld teruggeven, maar weet niet hoe. En haar vader vraagt haar om hem te vergezellen in zijn laatste levensfase, haar erfdeel aan te nemen. Ze voelt zich aan stukken getrokken door hun verlangens. “Ze trekken elk aan me vanuit hun eigen behoefte,” zegt ze. “Ze breken me.”

Er zit een schrijnende eerlijkheid in hoe Lucia terugkijkt op gemiste kansen. Toen Amanda werd beroofd in Milaan, dacht ze nog dat het wel meeviel. De wond was oppervlakkig. Maar ze zag niet dat wat werkelijk werd weggenomen, haar dochters vertrouwen in de wereld was. Lucia had die avond de trein moeten nemen. In haar respect voor de vrijheid van haar kind liet ze haar in de steek, op het moment dat nabijheid nodig was. Sommige grenzen zijn te dun voor een moeder die twijfelt aan haar instinct.

Het onvermogen om los te laten, ouders weten van het geheime leven van hun kinderen, maar raken het zelden aan. In hun hoofd blijven ze puur. En het afscheid nemen van dat beeld doet pijn. Toch komt ook Lucia’s onbegrip niet uit het niets. Haar denken is vermoeid geraakt door een oude wonde die ze altijd heeft proberen te vergeten. “Mij was niets overkomen,” zegt ze, “ik was niet geraakt – en toch verloor ik mijn kracht. Mijn zenuwen braken, mijn wil werd uitgewist.”

Di Pietrantonio schrijft met grote gevoeligheid over hoe oude wonden zich opnieuw openen in het heden. De aarde van het geërfde terrein waar vroeger een camping was, is nu verwaarloosd en vergeten, maar wordt zo ook vertaald in het innerlijk landschap van de personages. Een ruig gebied vol geweld dat men probeert te vergeten, vol patriarchale structuren die moeite hebben met tederheid. Dochters die zich daartegen verzetten, banden van gemeenschap, een verlangen naar elders dat het blijven, vertrekken en terugkeren in vraag stelt… Maar ook wie blijft, is niet veilig voor vervreemding. Zelfs in de vertrouwde omgeving kan men zich ‘uit de plaats’ voelen, zodra onverwerkte trauma’s zich terug tonen.

Lucia en Amanda hebben nog veel van elkaar te leren. In hun poging hun eigen wereld op zich te nemen, ligt de kiem van verzoening. Terwijl de jongeren het veld herstellen, helen ze – misschien – ook een oude wond die nog altijd in hen leeft. Dertig jaar later.

De stijl is recht voor z’n raap en schuwt de rauwheid niet. Geen uitweidingen, maar rake beschrijvingen die beelden oproepen die je niet snel vergeet. Zoals Amanda’s rode haar, dat met haar stemming mee verandert: dof als zij dat is; vurig wanneer ze weer tot leven komt. De kwetsbare tijd leest als een trein. Dankzij de heldere stijl, maar vooral ook door de soepel verlopende vertelstructuur, die de nieuwsgierigheid van de lezer constant blijft voeden. De tijd springt heen en weer in een slim geconstrueerd zigzagpatroon, zonder dat je ooit de draad kwijtraakt.

De kwetsbare tijd bleef mij tot het eind te begeesteren.

Jan Stevens,redacteur boekenste.gent
Alle info over het boek vind je op https://www.standaarduitgeverij.be/product/de-kwetsbare-tijd-9789403135045/