Een unieke leeservaring!

De meester en Margarita is een originele combinatie van een dolkomische bovennatuurlijke avonturenroman, satire op de Sovjet-Unie, Russisch magisch-realisme en een verhandeling over Pontius Pilatus. De verschillende verhaallijnen, thema's en stijlen maken het een complex werk waarin de spreekwoordelijke som veel meer is dan de delen.

Het hoofdverhaal draait om Woland (Satan) en zijn kompanen, die Moskou binnendringen en daar chaos veroorzaken in slapstickachtige taferelen.

Tegelijkertijd loopt een parallelle verhaallijn over Pontius Pilatus, die worstelt met zijn beslissing om Jesjoea (Jezus) te executeren. Zijn gewetenswroeging en lafheid vormen de kern van dit deel.

De meester uit de titel, die het verhaal over Pontius Pilatus neerschreef, verschijnt pas later in het boek. Margarita nog later. Zij blijkt bijzonder sterk en moedig te zijn, in tegenstelling tot de meeste Moskovieten.

Onder de vele lagen van het boek ligt een felle kritiek op de communistische dictatuur. Enkele voorbeelden:

• De talloze verdwijningen in de roman weerspiegelen de arrestaties en verdwijningen onder Stalins terreurbewind.

• De lafheid van Pontius Pilatus en de Moskouse burgers symboliseert de manier waarop mensen uit eigenbelang meedraaien in een dergelijk regime.

• De talloze documenten die bepalen of iemand officieel "bestaat" of niet, ergens woont, ... tonen de absurditeit van de bureaucratie.

Ik wist niet goed waar ik aan begon. Ik heb al verschillende Russische klassiekers achter de kiezen, maar De meester en Margarita is onvergelijkbaar met enig ander werk. De mengeling van satire, slapstick en filosofische kwesties maakt het uitzonderlijk. De roman zit ook vol bovennatuurlijke elementen en verwijst geregeld naar Goethes Faust. Ondanks de complexiteit en een ietwat moeizaam begin vond ik het fantastisch.

Woland en zijn vaak hilarische handlangers worden bijzonder sympathiek afgeschilderd. Ze zijn erop uit de hypocrisie en lafheid van de (Russische) maatschappij te ontmaskeren, en willen de ware liefde en authentieke kunst van de meester en Margarita beschermen.

Als rode draad lopen dan ook de thema’s van moed versus lafheid, authentieke kunst en de ambiguïteit van het goede en het kwade doorheen de roman. En de pure liefde.

De vele (politieke) verwijzingen waren soms onduidelijk, waardoor ik regelmatig op zoek ben gegaan naar extra uitleg. Speciale dank aan LitCharts.com voor hun uitgebreide analyse!

---

De Meester en Margarita van Michail Boelgakov wordt beschouwd als een meesterwerk van de twintigste-eeuwse literatuur. Boelgakov schreef het in het geheim tijdens de Stalin-dictatuur en werkte eraan van 1928 tot aan zijn dood in 1940. De roman werd pas veel later gepubliceerd, eerst in gecensureerde dan in ongecensureerde vorm.