Jan Stevens
Leestip van Jan Stevens
Boeken zijn slechts dragers van een verhaal. Verhalen blijven in mijn hoofd.

Meedogenloos en gruwelijk maar pakkend mooi menselijk

5 mei 2020

De voorbije jaren werden wij overspoeld met boeken over de ‘Groote Oorlog’, ik schreef dit al eerder bij “Tot Ziens daarboven – Pierre Lemaitre.” Dit stond althans voor mij in 2017 op eenzame hoogte tussen al het andere over WO I. Maar ditmaal komt er een naast te staan op dezelfde eenzame literaire hoogte. De wintersoldaat van Daniel Mason vertelt het verhaal van de oorlog op een geheel andere wijze, deze van het veldhospitaal, de veldchirurgie tijdens de eerste wereldoorlog. Meedogenloos en gruwelijk maar pakkend mooi menselijk. Lucius, afkomstig uit een aristocratische familie gaat gebukt onder de kleinburgerlijke heerserij van zijn moeder, hij voelt zich niet thuis in deze holle wereld waar goed voorkomen belangrijker is dan goed zijn. Hij snapt de tussenregels en verborgen wetmatigheden van een dergelijke nepwereld niet, wat resulteert in stotteren en laag zelfbeeld. Hij vlucht weg in de droom van de geneeskunde en door zelfstudie geraakt hij gefascineerd door het menselijk lichaam en nog meer door het menselijk brein. Helaas staat de geneeskunde begin twintigste eeuw nog niet heel ver en zijn practicums haast onbereikbaar. Toch zet hij samen met twee andere vrienden door. Deze verhaallijn over de zoektocht naar de juiste mentale zorg voor patiënten is als een rode draad verweven doorheen het boek. Als hij uiteindelijk, want hij snapt dat oorlogsgeweld en die heroïek niet, net zoals anderen zwicht en zich aanmeldt bij het rekruterings hoopt hij op een aanstelling bij een goed georganiseerd veldhospitaal om gauw interessante casussen en ervaring op te doen. Het vooruitzicht om dan na de oorlog vervroegd te kunnen afstuderen als arts was een meegenomen voordeel. Dromen zijn echter bedrog en ook zijn aankomst op het hem toegewezen veldhospitaal is niet anders. Door tyfus geteisterd, met als enig doel soldaten oplappen om terug naar het front te sturen is het enige waarvoor zijn veldhospitaal, ondergebracht in een door bommen geteisterde kerk dient. Zonder kennis en vaardigheid moet hij het zien te redden. De enige die hem kan helpen is zuster Margaretha die kordaat en zonder medische kennis rudimentaire zorg toedient en amputeert. Van haar leert hij ‘het vak.’ Mason neemt je rauw, realistisch en zonder mededogen mee in deze verschrikkelijke en uitzichtloze situatie. Maar evengoed ervaar je de vriendschap en vertrouwen dat je in dergelijke uitzichtloze toestanden niet anders kan dan aan elkaar schenken. Ook liefde, liefde die zich zacht maar onmiskenbaar ontwikkelt tussen Lucius en Margaretha die nochtans de gelofte van kuisheid aflegde. Er hangt een mysterie rond Margaretha. Dit is dan de tweede verhaallijn die zich gaandeweg ontwikkelt en niet als een feelgoodroman op het einde afgehandeld wordt maar een sterk realistisch plot toegekend wordt. Maar de grote allesoverheersende lijn is de inkijk in het gevoelsleven van Lucius die geconfronteerd wordt met de ellende van het slachtvoer aan het front en de impact die dat heeft op zijn emotionele stabiliteit. Meer en meer wordt hij bewust van de posttraumatische stress die de gehavende frontsoldaten met zich meebrengen. Hij zoekt ondanks de beperkte inzichten en middelen meer en meer naar remedies om deze armzaligen te helpen. Zijn empathie bereikt zijn hoogtepunt als frontsoldaat Jozef Horvarth in volledige catatonische toestand wordt binnengebracht, op dat moment heeft hij geen naam en wordt hij als ‘Wintersoldaat’ verzorgd. Zowel Lucius als Margaretha gaan tot het uiterste om deze soldaat terug in de wereld te brengen. Lucius zover dat dat hij in conflict komt met de hardvochtige rekruteringsofficier die niks anders doet dan iedereen die nog kan terug naar het front te sturen. Hierbij verliest Lucius zichzelf als arts en botst tegen zijn eigen grenzen aan. Dit blijft hem achtervolgen tot na het einde van de oorlog tijdens zijn zoektocht naar Margaretha. Ook het boek zal mij blijven achtervolgen, de impact kan ik niet verwoorden.

Daniel Mason

De Winterssoldaat verhaalt een kant van de Groote Oorlog die wij minder goed kennen, de kant van het oplapwerk, de gruwelijke kant van het veldhospitaal dat frontsoldaten ‘bedrijfsklaar’ maakte om terug als kanonnenvoer te dienen. Maar het vertelt ook de warmte en de hoop die mensen elkaar schenken in uitzichtloze situaties. ‘Wintersoldaat’ zal mij nog een tijd achtervolgen. Jan Stevens Alle info over dit boek vind je via http://www.boekensite.gent/node/3765

Synopsis

Een jonge arts in opleiding moet tijdens de Eerste Wereldoorlog leiding geven aan een veldhospitaal in het oosten van Europa. Hij heeft alleen de steun van een verpleegster.

Jan Stevens
Leestip van Jan Stevens
Boeken zijn slechts dragers van een verhaal. Verhalen blijven in mijn hoofd.

De wintersoldaat : roman
Titel:
De wintersoldaat : roman
Auteur:
Daniel Mason
# pagina's:
365 p.
Genre:
Romans
Uitgeverij:
Hollands Diep
ISBN:
9789048848621
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Wenen ; Wereldoorlog I
Sfeer:
Hard,
Tragisch

Gerelateerde leestips