een doorwinterde aanklacht tegen onrecht en uitzichtloosheid door geldgebrek en vrouw te zijn. Bikkelhard maar zo mooi geschreven.

De Spaanse auteur Elena Medel (1985, Córdoba) was mij onbekend. Zij is de auteur van de dichtbundels Mi primer bikini, Tara en Chatterton, in 2015 opnieuw gebundeld in Un día negro en una casa de mentira. Ze is oprichter van poëzie-uitgeverij La Bella Varsovia. Voor zowel haar dichtbundels als haar debuutroman De wonderen heeft ze diverse prijzen gewonnen. Ze woont in Madrid. ‘De wonderen’ is haar prozadebuut en voor het eerst een Nederlandse vertaling. Waar haar poëzie dikwijls een puzzel blijkt te zijn is haar proza zoals het hier geschreven is heel toegankelijk en direct, alhoewel het als lezer zeker in het begin van het verhaal toch opletten is om de draad in het verhaal te vinden. De levensverhalen van de twee hoofdfiguren grootmoeder Maria en kleindochter Alicia spelen zich grotendeels af in Madrid en worden afwisselend én heen-en-weer slingeren in de tijd aan de lezer voorgesteld. Mocht je denken of hopen op een prachtig familie-epos waarin je nostalgisch doorheen de tijd kan flitsen dan ben je hier aan het verkeerde adres. Dit is gewoonweg de harde realiteit, schrijnend gebracht over twee vrouwen die er alles aan doen om te (over)leven. Vel er geen oordeel over, dat zou iets te gemakkelijk zijn. Dit boek is een regelrechte maar omfloerste aanklacht tegen onrecht, onrecht dat geldgebrek en gebrek aan macht met zich meebrengt. Niettegenstaande het twee gelijklopende verhalen zijn is het flirten met de grens van armoede eind jaren ’60 anders dan in onze hedendaagse tijd. Maria, de grootmoeder gaat op jonge leeftijd nadat zij ongewild moeder is geworden in dienst bij rijke families. Zij beschikt niet over de middelen om haar kind Carmen op te voeden. Ze werkt hard maar geraakt er niet. Carmen wordt opgevoed door haar grootmoeder en haar tantes en ooms. Het duurde even voor ik die lijn zag omdat Carmen als de brugfiguur tussen Maria en Alicia slecht sporadisch verschijnt. Maria voert ook haar eigen ontvoogdingsstrijd. Ze leeft samen met Pedro, arbeider en salonrevolutionair of eigenlijk café-revolutionair. In die gemeenschap is op dat momentum nog geen plaats voor de vrouw. Ze zijn er, gaan mee, maar praten doen ze niet. Waarom zouden ze? Hun mening wordt niet gevraagd, mochten ze er al een hebben. Maar Maria heeft die door te luisteren en te lezen wel. Ze heeft haar eigen intelligente kijk op haar situatie en geeft die door aan Pedro die mee rond bazuint. Zij berust, maar de drang naar zelfontplooiing is te groot en gaandeweg timmert zij zich ook op eigen wijze vrij. Ze heeft niet leren vechten, leren opkomen voor haar rechten. Neen, ze moet werken om rond te komen Alicia, als kind opgegroeid in een rijk en welstellend gezin komt door een traumatische gebeurtenis van de ene dag op de andere aan de financiële zelfkant van de maatschappij. Zij had de vicieuze cirkel van de armoede in de familielijn kunnen doorbreken maar dat is haar afgenomen. Ook zij is net als haar grootmoeder, die alhoewel ze samen in Madrid wonen niet meer kent, intelligent maar onverschillig. Zij voert haar innerlijke strijd, haar onafhankelijkheid is het hoogste goed dat ze heeft. Ze heeft een vriend maar weigert om samen te wonen, ze wil geen kinderen en gaat regelmatig op zoek naar anonieme seks. Zo maar. Die afkeer om zich te settelen heeft waarschijnlijk zijn oorsprong in het drama dat haar oma overkwam waardoor de banden met Carmen werden afgeknipt. Geldgebrek. De Wonderen, je zou denken dat Maria en Alicia die samen in Madrid wonen maar elkaar niet kennen ergens zouden samenkomen. Dat doen ze, maar niet zoals je wel zou willen. In die val trapt Medel niet. Neen, zij houdt je tot op het einde in het ongewisse en zadelt je op met een heel ongemakkelijk gevoel. Maar eerlijk, is hoop in een uitzichtloze situatie wel mogelijk? Deze schrijnende situatie van Alicia is eigenlijk deels een aanklacht tegen het huidige welvaartsbeeld van veel jonge Spanjaarden. Werken om te kunnen overleven, meer is er niet. ‘De wonderen’, een debuut dat geen debuut is maar een doorwinterde aanklacht tegen onrecht en uitzichtloosheid door geldgebrek en vrouw te zijn. Bikkelhard maar zo mooi geschreven. Jan Stevens, redacteur boekensite.gent