Een Gentse schelm
Een Gentse schelm
Paul Kenis (1885-1934) werd in Bocholt geboren en overleed in Brussel, maar hij liep Atheneum en universiteit in Gent. Als student was hij, net als Jean Ray, lid van het flamingantisch en vrijzinnig genootschap 't Zal Wel Gaan, dat hij echter in 1904 verliet om samen met o.a. Hendrik De Man, Oscar de Gruyter en Georges Sarton het genootschap Ter Waarheid op te richten. Niet lang daarna zouden zijn Gentse jaren eindigen, maar de stad zou wel blijven doorwerken in een aantal van zijn boeken.
Eén daarvan is De wonderlijke avonturen van Cies Slameur, Gentsch koetsier en soldaat, dat in 1919 – eerst als feuilleton in De Legerbode – verscheen. Kenis was sinds 1913 rijksambtenaar (vertaler) en hij was de Belgische regering via Antwerpen en Oostende naar Le Havre gevolgd. Cies Slameur speelt zich weliswaar grotendeels af tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarvan Kenis de gruwelen wel kende omdat hij o.a. lijsten van gesneuvelden moest verwerken, maar handelt niet over de grote krijgsverrichtingen. Immers, zo stelt hij bij monde van Cies, daar is al veel beter over geschreven. "Iedereen weet toch dat het de soldaten zijn die vechten, en de officieren die er dan later boeken over schrijven."
Vooraleer Cies het relaas van zijn mobilisatie en zijn oorlogsavonturen aanvat, vertelt hij over zijn "educatie": opgevoed door zijn Meetje in het Luizengevecht, in de tijd dat de Zuidstatie, de Nieuwe Cirk en de Valentino nog kloppende harten van het stadsleven waren. Na twaalf stielen en dertien ongelukken komt hij aan de kost als koetsier, moet – nog in vredestijd – naar het leger en komt daar bij "'t peerdevolk" terecht, wordt vervolgens weer koetsier en nadien taxichauffeur, maar… "pardaf, daar wierd 't oorlog" en Cies komt terug "bij den troep" terecht.
Daar beginnen zijn rocamboleske krijgsavonturen, waarbij eigenlijk niet al te veel krijg te pas komt. Onder het motto "trek uw plan!" en "ne Gentenaar valt altijd op zijn poten" volgen allerlei lotgevallen elkaar op, waarin de overstroming van de Ijzer, een plaasteren heiligenbeeld, een duivenkot, een baggerschuit (ofte "ponte"), een Duits uniform en een Duits vliegtuig een aandeel hebben. Telkens weet Cies aan de vijand te ontsnappen en zijn geschiedenis is zo fantastisch, dat het een leugenverhaal gaat lijken. "Daarom, omdat ze mij niet voor 'nen blageur, niet voor ne Cies de Leugeneer zouden aanzien, en ook omdat ze mij met hun eeuwig vragen niet meer zouden lastigvallen, heb ik hier mijn echte, zuivere en waarachtige avonturen verteld."
Kenis moet in zijn Gentse jaren het dialect wel goed geassimileerd hebben, gelet op de sappige en volkse spreektaal waarin hij Cies aan het woord laat, met mooie uitdrukkingen zoals "d'r is look in de meers" (er is onraad, er is iets niet pluis), "'t zal sneeuwen in uw gat" (dat moogt ge vergeten), "ne nieweerd" (een nietsnut) en "een lochte sigaar" (een lichtzinnig iemand).
En dit mag al geen literair meesterwerk zijn, als Gents divertissement is dit boekje het lezen waard.
