Intrigerende roman over falende menselijke relaties

Op dagen dat we niet hoefden te werken en uitgeteld op onze onopgemaakte matras lagen waar de kapok uit puilde, verzuchtten Nagashima en ik door de mondkapjes die we droegen: ‘Ik moet poen hebben. Ik wil een meid versieren.’ We gebruikten die mondkapjes niet omdat we verkouden waren, maar omdat het stof in onze kamer, die al in geen maand meer schoongemaakt was, in wolken opsteeg uit de matrassen als je je ook maar even bewoog. Lui als we waren moesten we wel mondkapjes dragen.

Het meisje dat ik achterliet van de Japanse auteur Shūsaku Endō dateert uit 1963, maar is frappant actueel. Niet alleen voor de mondkapjes, maar de morele dillema’s waarover Endō schrijft zijn vandaag de dag nog even relevant als toentertijd. Endō zelf was niet tevreden over Het meisje dat ik achterliet; hij maakte zich zorgen over de mogelijke aanstootgevende vrouwonvriendelijkheid in het boek.

Het meisje dat ik achterliet is een aangrijpende coming of age-roman, over de keuzes van jonge volwassenen en wat ze willen in het leven. Centraal staat de ambitieuze student Tsutomu Yoshioka die lijdt aan een gebrek aan geld en een behoefte aan seks. Hij begint een correspondentie met Mitsu, een naïef plattelandsmeisje, die hij met de nodige leugens in bed lokt om vervolgens niets meer van zich te laten horen. Tsutomu vindt uiteindelijk een goede baan en legt het aan met een ander. Na verloop van tijd raakt hij overmand door een gevoel van eenzaamheid en spijt om het meisje dat hij achterliet. Het staat zijn geluk in de weg. Ook Mitsu legt haar eigen lijdensweg af. Ze blijft wanhopig wachten op Tsutomu. Wanneer er lepra bij haar wordt vastgesteld, verhuist ze naar een katholiek sanatorium voor melaatsen waar ze uiteindelijk zal sterven.

In korte genummerde hoofdstukken wordt steeds een deel van het verhaal verteld in een briljante perspectiefwisseling. In de hoofdstukken ‘Mijn herinnering’ krijgt Tsutomu een echte stem, terwijl de hoofdstukken ‘De vlek op de arm’ in de derde persoon het verdere leven van Mitsu vertellen. Yoshioko heeft het over zijn latere ambities, in zijn job en in zijn relatie. Hij toont zich zowel naïef als heel pienter. Toch blijft Mitsu, 'Het meisje dat ik achterliet', door zijn hoofd spoken en zijn plannen doorkruisen. Mitsu’s leven wordt bepaald door tegenspoed ; het is vaak de gedachte aan Tsutomu Yoshioko, die haar tot het bittere einde overeind houden. Waar Tsutomu het toonbeeld van mannelijk wangedrag is, lijkt de zachtaardige en onschuldige Mitsu de belichaming van christelijk idealen te zijn. Het meisje dat ik achterliet bevat veel christelijke symboliek die ongekend is voor de Japanse literatuur. De auteur was immers zelf katholiek.

Het noodlottige liefdesverhaal van Shūsaku Endō is hartverscheurend. De personages komen tot leven door Endō’s gevatte en vlotte stijl en zijn nergens ongeloofwaardig. Het proza is verrassend eenvoudig en krachtig, de karakterontwikkeling geweldig, de emoties rauw en echt, de thema's niet aanmatigend of moraliserend. Endō heeft een fascinerende roman geschreven over falende menselijke verhoudingen. Wat een bijzondere en indringende roman.