Een ijzersterk debuut dat naar meer smaakt

Sibel, Ömer en Wernicke zijn drie personages in de debuutroman van Tülin Erkan. Ze lijken op doorreis, terwijl ze toch op dezelfde plaats blijven rondhangen – op de luchthaven van Istanboel.

Van kindsbeen af ging Tülin Erkan heel dikwijls op reis met het vliegtuig, ze vond toen al dat luchthavens fascinerende plaatsen zijn en die bekoring is voor haar altijd blijven bestaan. Veel van haar reizen hadden Turkije als bestemming, waar haar vader, haar grootouders en familie langs vaders kant wonen. Haar moeder is Franstalig en haar oma Brits, ze werd bij hen opgevoed in Oostende. Tülin zegt hierover: “ik ben niet half Belgisch en half Turks, ik ben niet half maar dubbel.” Maar dat betekent ook dat ze het ene land mist als ze in het andere verblijft en dat ze veel tijd in luchthavens doorbrengt.

Het was dan ook een logische keuze om het verhaal te situeren in een luchthavengebouw, waar de mensen in transit zijn: niet (meer) in het ene land en ook (nog) niet in het andere. Of in meerdere landen tegelijk? Iedereen bewandelt dezelfde paden in de transitzone, maar toch gaat Sibel op zoek naar hoekjes en plaatsen waar je normaal niet komt als passagier. (Dat deed Tülin als kind ook!). Sibel overnacht zelfs in het hok van een oude luchthavenhond, wiens stille gezelschap ze enorm op prijs stelt.

Het is een verhaal over kijken en bekeken worden, over vergeten en vergeten worden.

Sibel mist elke dag haar vlucht naar Brussel en wordt opgemerkt door Ömer, een beveiligingsbeambte die de hele dag bewakingsvideo’s bekijkt. Eigenlijk doet hij dat dag en nacht, want naar huis gaat hij nooit meer. Wernicke is een piloot die niet meer mag vliegen, maar die dat angstvallig probeert te verzwijgen. Het is onduidelijk wat Wernicke precies mankeert, maar zijn naam is niet toevallig gekozen: het is de naam van een ziekte (het syndroom van Wernicke-Korsakov), waardoor hij steeds vaker moet zoeken naar zijn woorden. Wat de communicatie met andere mensen er niet gemakkelijker op maakt.

Sibel, Ömer en Wernicke verschansen zich op plekken in de terminal waar ze alleen willen zijn en toch zoeken ze af en toe elkaars gezelschap op. Zonder veel te praten met elkaar. Want communicatie is niet hun sterkste kant, je zou bijna denken dat ze er geen behoefte aan hebben. Maar niets is minder waar. Taal is een communicatiemiddel, maar staat soms ook de communicatie in de weg (als je niet dezelfde taal spreekt bijvoorbeeld). Al kan je volgens de auteur dan andere middelen gebruiken, lichaams- en gebarentaal.

Erkan schreef een filmisch verhaal, opgedeeld in scènes en fragmenten, doorspekt met klassieke mythologie en Turkse folklore. In het personage Sibel legt ze veel autobiografische accenten: Sibel die op zoek is naar haar identiteit en die constant afscheid moet nemen, wat ze haat. Ze rakelt veel herinneringen op, maar laat nog veel meer aan de verbeelding van de lezer over.

Een ijzersterk debuut dat naar meer smaakt. De roman belandde dan ook op de shortlist van de Bronzen Uil 2022 en op de Boon-longlist.