Een onverwachte zet
Een onverwachte “zet” zet heel het spreekwoordelijke schaakspel op z’n kop.
Dat is de betekenis van Intermezzo in de schaakwereld.
Welke onverwachte zet het schaakspel van de twee broers Peter en Ivan op z’n kop zet, daarover kan je best wel een boompje opzetten na het lezen van de nieuwste Sally Rooney.
De dood van hun vader brengt in elk geval serieuze veranderingen met zich mee voor beide broers. Een onderkomen vinden voor de hond blijkt ook hier één van de moeilijke issues te zijn (ik las recent ook De vriend van Sigrid Nunez waarin dit leest als metafoor voor het rouwproces). Vooral voor de jonge Ivan toont de vraag wat te doen met de hond aan dat hij door de dood van zijn vader definitief het volwassen leven instapt. Beslissingen nemen en daar verantwoordelijkheid voor dragen, ook in het aangaan van een relatie met een oudere vrouw, wordt dit klassieke coming of age-thema gevoelig neergezet. Zowel vanuit het gezichtspunt van Ivan, waarvan licht gesuggereerd wordt dat hij zou kunnen scoren op het autismespectrum, als vanuit zijn vriendin Margareth die eerder wegstapte uit een relatie met een alcoholverslaafde man, tekent Rooney met veel respect en menselijke aandacht de prille stappen in een ontluikende relatie tussen twee mensen die daar om hun eigen redenen best wel angstig in staan.
Wordt de oudere broer Peter in het begin van het boek eerder als tegenpool beschreven, geleidelijk aan leren we ook bij hem de onderliggende redenen kennen voor zijn gedrag. Een ongeluk dat in het boek eerder vaag blijft, maakte een einde aan de relatie met de vrouw van zijn leven met wie hij echter nog een waardevolle vriendschap deelt. Sindsdien slaagt hij er slechts moeizaam in andere betekenisvolle liefdesrelaties aan te gaan. Rooney slaagt erin zowel Peter als Sylvia in hun afhankelijke én autonome kant te tonen, de manipulaties van beide kanten vrij neutraal te formuleren. Peter heeft ondertussen ook een nieuwe relatie met de veel jongere en totaal andere Naomi. Beide vrouwen zijn hiervan op de hoogte. Toch merken we hoe Peter zelf intens worstelt met het dilemma hoe verder te moeten met zijn liefdesleven. De pillen en de alcohol helpen hem geenszins verder om hier klaarheid in te krijgen.
Hoewel we als lezer meer in de hoofden van de mannen zitten in dit verhaal, is het zeker niet zo dat de vrouwen een ondergeschikte rol spelen.
De hoofdstukken wisselen af vanuit het perspectief van Ivan of Peter.
Fans van Rooney gaan hier opnieuw van smullen. Voor wie het een eerste ervaring is, zou ik traag lezen aanbevelen. De “stream of consciousness” valt af en toe zwaar en noopt tot even wegleggen van het boek. Even goed echter is het (vooral in de originele versie) weer heel hard genieten van de taal, de vorm én de humor waar Rooney mee speelt als een echte schaakmeester.
Wat ik, na een bespreking in een leesgroep, ook nog wil toevoegen is, dat we niet mogen vergeten hoe jong deze schrijfster zelf nog maar is. Voor mij is de wijze waarop zij er telkens weer in slaagt haar personages uit te werken tot mensen die in hun “gewoon zijn” groots “lezen”, één van de redenen waarom ik haar werk zo graag lees. Ivan en Peter liepen na het lezen van dit boek toch nog enkele dagen mee in mijn leven.
Synopsis
Twee broers, een succesvolle advocaat en een bedachtzame schaker, proberen elk op hun eigen wijze om te gaan met de dood van hun vader. Beiden zoeken troost bij vrouwen, maar het liefhebben van een ander blijkt ingewikkelder dan gedacht.