Of hoe eigengewin een heel dorp in zijn greep heeft

Ons soort mensen speelt zich af in een fictief dorp, Unterleuten, in de voormalige DDR. Het marginale en in de vergetelheid geraakte dorp is door VentoDirect uitgekozen voor de plaatsing van tien windmolens. De meeste bewoners zijn fel tegen, de burgemeester en het betrokken landbouwbedrijf zijn voor. Dat meningsverschil vormt de kern van Ons soort mensen. Daaromheen ontvouwt zich langzaam een hevige machtsstrijd: wie verdient aan de aanleg van de windmolens, welke inwoners gaan erop achteruit, wie bepaalt nu eigenlijk wat er gebeurt en vooral zijn er überhaupt winnaars?

De dorpsbewoners krijgen in het boek om beurten de kans om het woord te nemen: zo krijgen we bij elk nieuw hoofdstuk het standpunt van een bepaald personage te lezen. De personages verschillen erg van elkaar en worden soms karikaturaal voorgesteld. Waar het om draait is de dynamiek tussen de bewoners. Hoe ze elkaar voorliegen en manipuleren om hun zin te krijgen.

Ook al speelt Ons soort mensen in de DDR, het verhaal is actueel. Het heeft oog voor figuren die in het gangbare debat niet op de voorgrond treden en voor belangrijke vraagstukken van de moderne wereld (natuur tegenover stad, kapitalisme als redding of vijand). Juli Zeh heeft in haar verhaal een rode draad waar ze niet van afwijkt: elk personage staat symbool voor een bepaalde deontologie (ook geen deontologie behoort tot de opties). Wat vooral indruk maakt, is hoe doelgericht en stijlvast ze haar verhaal opbouwt. Ze wisselt af tussen scherpe dialogen en uitgebreide achtergronden, ze schakelt moeiteloos tussen haar personages met ieder zijn of haar eigen jargon.

Ons soort mensen staat vol contrasten: tussen natuur en stad, ook tussen communisme en kapitalisme, arm en rijk, nieuw geld en oud geld, rust en rumoer, een verenigd Duitsland en de DDR, verandering en conservatisme, idealisme en pragmatisme, enz.

Wat me vooral erg aansprak in deze roman is dat je in elk hoofdstuk meegesleept wordt door de verteller en door zijn/haar verleden en standpunt. De hele roman wordt bevolkt door mensen die telkens verkeerd inschatten wat anderen drijft, telkens aannemen dat de ander verdorven is en uit op het vernietigen van de vrijheid van de ander. Maar dan verwisselt Zeh het perspectief, en blijkt de ander ook een verhaal te hebben.

Ik heb erg van deze roman genoten. De vele debatten en soms weinig constructieve ‘gesprekken’ tussen onze belangrijkste politieke figuren deed me vaak aan deze roman denken. Maar ik blijf hoopvol…