Leven in een disfunctioneel gezin

Het ruige land is niet alleen een fysieke locatie in het noorden van Nederland, een eiland van verwilderd bos en akkerland, afgezonderd van de bewoonde wereld. Het is vooral een mentale ruimte waarin de hoofdpersoon Kai zich overeind probeert te houden. In een chaotische en dan weer mythische staat van zijn, die – na het plotselinge overlijden van zijn vader – dagelijks gevoed wordt door de verwaarlozing van het hele gezin door zijn moeder.

In het verhaaleinde wordt duidelijker en beknopter dan in de afwikkeling van Kai’s jeugdjaren de conclusie vastgelegd dat Kai’s moeder totaal onmachtig is om met de nieuwe dagelijkse realiteit na de dood van haar echtgenoot om te gaan. In het verhaal is het dan al vijftien jaar later: Kai studeert inmiddels aan de hogeschool en is het jongetje van tien dat op slag zijn papa verloor, ontgroeid: “zo was je heel, zo was je kapot”. Elk lid van het gezin heeft er zwaar onder geleden, zowel zijn oudere broer Kurt, als zijn zwanger gemaakte tienerzus Shirley Jane, als peuter Deedee die eerst nog niets beseft, maar haar hele jeugd lang extreem gevoelig blijft voor onuitgesproken veranderingen.

En onuitgesproken blijft heel veel, vooral tussen de op zichzelf teruggeworpen kinderen en hun om de haverklap vluchtende moeder: is het niet in de alcohol of onhoudbare relaties, dan wel in het eeuwig liegen en bedriegen, of het zonder meer in de steek laten van de kinderen voor wekenlange reizen naar Zuid-Frankrijk.
Kai verdeelt de realiteit in ‘harlekijnen en tiktakmannen’ en sluit zich op in de fantastische verhalen die hij verzint. School en vrienden spelen er nauwelijks een rol in, de haveloze kinderen van ‘de wildernis’ worden overal gemeden, de grootouders vangen enkel de meest directe noden op. Het gezin leeft in hygiënisch onverantwoorde omstandigheden en leeft zowel fysiek als mentaal op een eiland dat geheel buiten de wereld ligt.
Politie, deurwaarders en kinderbescherming komen langs, maar hun moeder raakt niet los uit de complete ramp die haar maatschappelijk leven is geworden, tot Kai en zijn broer zelf geconfronteerd worden met de bedreiging hun paradijselijke thuis definitief te verliezen.

Auke Hulst weet dit autobiografisch geïnspireerd verhaal over een disfunctioneel gezin met bewonderenswaardige nuchterheid en in heel dynamische situaties zo invoelend uit te tekenen dat je er als lezer zelf in opgesloten dreigt te geraken. Er staan prachtige zinnen op elke bladzijde, het gemoed van de kinderen wordt psychologisch diep en genuanceerd vertaald in hun diverse doen en laten, hun eigenzinnige en groeiende zelfstandigheid, hun soms moeizaam samenleven. Dit boek is ook onmisbaar leesvoer voor wie de schrijver Auke Hulst beter wil begrijpen.