Verhalen die je doen denken, meetrekken naar wat niet geschreven staat
”Zes jaar gelden zat ik wezenloos voor mij uit te staren na het dichtslaan van Vallen is als vliegen. Het duurde twee dagen voordat ik opnieuw een boek kon vastnemen”, zo schreef ik op 19 december 2019.
“De novelle De ochtend valt van dezelfde auteur verplaatste zich hier al een tijdje doorheen mijn omgeving. Boeken leiden hier dikwijls een eigen leven, verplaatsen zich van stapel naar stapel, van plek naar plek en ondertussen worden ze aangevoeld en gewogen. Ditmaal trok deze novelle er in opvolging van het vorige boek aan mij, ‘lees mij.’ Uitgelezen blijf je met een dubieus gevoel zitten, wat een pracht van een novelle volledig in symbiose met de geleverde illustraties, wondermooi, en toch blijf je verslagen achter”, zo schreef ik drie weken later.
Het was dus bangelijk afwachten toen Laat me binnen zich hier aanmeldde. Gaat dit van eenzelfde niveau zijn? Hoe moet het zijn voor een auteur die zo’n meesterwerk heeft gecreëerd om nadien terug een creatie, een hersenspinsel publiek te maken? Ik weet het niet en zal het ook nooit weten. Wat ik mij wel kan voorstellen is dat een auteur als Manon Uphoff niet anders kan dan die verhalen die in het hoofd zitten vorm te geven in woorden. Zoiets kan je gewoonweg niet tegenhouden. Laat me binnen is de voorbije dagen al behoorlijk diep en uitgebreid becommentarieerd, ik ga er mij niet aan wagen. Wie haar boeken kent weet dat niettegenstaande de taal en de proza zo mooi en puur is de kracht van haar verhalen zit in datgene dat ze niet schrijft.
Ook in het eerste verhaal Laat me binnen van deze verhalenbundel voert ze jou letterlijk binnen in de gedachtewereld van een jonge moeder. Dat gaat niet zonder moeite want in die schijnbaar mooie zinnen zit pijn, veel pijn. Een pijn die velen slechts herkennen omdat ze daar ook geweest zijn. Anderen zullen het waarschijnlijk niet ervaren. In deze absurd geschetste situatie komt een moeder alleen ’s morgens langsheen de vader binnen in huis om bij dat kleine ding te zijn. ’s Avonds verdwijnt ze even onopgemerkt, alleen. Ze staat aan de buitenkant van dat leven en aanschouwt, ondergaat haar pijn binnenin. Ik kan alleen de lezer aanraden om doorheen dat pure stilistische te kijken en het waarom in het hoofd te laten rijpen. Het is een kort verhaal dat nu nog aan mijn ribben gekleefd zit.
Bij Hebibović. Geschiedenis van een ravage, tweede verhaal is het een verteller zonder naam die vertelt over haar zwager, Hebibović, strijder in de Joegoslavische oorlogen. Uit gefragmenteerde herinneringen, stukken tekst uit een notitieboekje en korte gesprekken vormt ze een beeld van het oorlogstrauma dat inwerkt op een man. Het schuurt, trekt, hapert net zoals die gehavende man. Ik kon er met moeite voeling mee krijgen. Wat ik wel weet is dat ik dit verhaal ooit op een ander moment opnieuw zal lezen. Misschien is dan de tijd rijp.
Dan is er Harold en Linde, het langste verhaal dat gerust als een novelle apart mocht verschijnen. Grandioos. Twee kinderen vinden op een begraafplaats een gevallen engel, een beeld onder rottend blad en aarde. Dit beeld, zoals alleen een beeld dat kan zwerft doorheen het hele verhaal zacht op achtergrond mee. Een krachtig verhaal, leuk? Neen, maar zijn de verhalen van Uphoff ooit leuk?
Dan komt de val van Linde, veel decennia later. De steile trap in haar aftands atelier was haar uiteindelijk fataal. Ze ligt beneden en weet dat er geen hulp zal komen. Te verlaten, op een eiland waar iedereen weg trok of alleen ’s zomers nog kwam. Het was haar toevluchtsoord, ze kon niet aarden tussen mensen, en kon er ook niet dichtbij geraken alhoewel ze lang die schijn kon op houden. In die benarde en noodlottige situatie waarvan ze weet dat die finaal is overschouwt ze haar leven, malen de herinneringen doorheen haar hoofd, geven die betekenis aan haar leven. Hier etaleert Uphoff een magistrale vertelkunst waarin Linde eindelijk de relatie met haar broer Harold uitklaart en begrijpt, te laat.
Dat eerste en dat laatste verhaal, Uphoff-verhalen zoals alleen zij dat kan zorgen voor een leeservaring die alleen een grootmeester kan bewerkstelligen, ze laten je nadenken, doen je hersenen werken en voeren je mee naar innerlijkheden die individuen nooit prijsgeven. Het verhaal er tussenin zal dat ook doen als de tijd er rijp zal voor zijn.
Synopsis
De nieuwe verhalen van Manon Uphoff – intens, hartstochtelijk en intrigerend. In 'Laat me binnen' zijn de personages verbannen uit hun huis en uit het leven zoals ze dat kennen. De jonge vrouw uit het titelverhaal wordt opgejaagd door iets ongrijpbaars van binnenuit: het verleden, waar ze nog niet naar kan kijken. In het tweede verhaal moet Hebibovic, die zachtaardiger is dan hem als man wordt toegestaan, de oorlog in – om daarna als een splinter in het leven van zijn vrouw en zoon te blijven steken. In het laatste verhaal overziet Linde, nadat ze ten val komt in haar atelier, haar leven en dat van haar broer, en onderzoekt ze wat hen van elkaar heeft vervreemd na hun gedeelde jeugd. Allen zoeken ze in een aangetaste wereld naar een plek waar vrijheid en zorg voor een ander naast elkaar kunnen bestaan.
