Levensecht

Mathilde, een Française, trouwt met Amine, een Marokkaanse man die tijdens de oorlog dienstdeed in het Franse leger. Ze gaan op het Berbers platteland wonen, een heuvel die Amine erfde van zijn vader.

Als lezer ontdek je het leven in Marokko tijdens de jaren ’50. Een broeierige periode waarin het volk in opstand komt tegen de Franse kolonisator. Gezien de verwantschap met deze twee landen staat het conflict in hun relatie symbool voor de spanningen buiten die op hun beurt problemen in hun gezin op scherp stellen.

In elk hoofdstuk staat één persoon centraal die het leven van het koppel en later ook het gezin op de een of andere manier beïnvloedt. De drie hoofdpersonen zijn het koppel en Aïsha, hun oudste dochter. Elk personage is vervreemd van zijn oorsprong, in uiterlijke of innerlijke zin. Leïla Slimani beschrijft die ontheemding meesterlijk; zowel door de indringende portrettering van de persoon in zijn context als het innemen van zijn perspectief in allerlei gebeurtenissen waarin hij de hoofdrol speelt. Door die perspectiefwissel blijft de roman boeiend tot het einde.

Mathilde kan haar droom van geëmancipeerde vrouw niet waarmaken door de autoriteit van haar man, die de traditionele mannelijke rol opneemt zodra ze in Marokko toekomen. Toch lukt het haar om via haar creativiteit, authenticiteit – ze neemt geen blad voor de mond - , moed en zorg, een eigen leven op te bouwen waarin ze haar kinderen nestwarmte geeft, een gezellige woonst inricht (ondanks alle primitiviteit en armoede) en zieke mensen uit het dorp verpleegt.

Ook haar man kampt met een innerlijk conflict tussen de verwachtingen van zijn (overleden)vader over het vruchtbaar maken van het onherbergzaam stuk grond waar ze wonen, en zijn eigen wanhopige pogingen om hierop een rendabel bedrijf op te bouwen. Hij gooit zich helemaal op zijn werk, ten koste van zijn gezin en eigen welzijn. Met volharding en met de moed der wanhoop, net als zijn vrouw, in haar parallelle wereld.

Zoals Mathilde, voelt ook hij zich vreemde in eigen land. Een Marokkaan die oorlog voerde met het Franse leger, en getrouwd is met een Française, hoort niet bij het Berbervolk. Amine zelf voelt zich superieur aan de ongeletterde arbeiders op zijn land, wat weer aanleiding is tot wantrouwen en spanning.

Aïsha, hun dochter, voelt zich thuis in de natuur, maar is een buitenbeentje op het Franse pensionaat. Ze komt vaak te laat, kleedt zich minder ‘chique’ als haar elitaire leeftijdgenoten en is uitzonderlijk begaafd. Haar gevoeligheid maakt haar angstig en alert voor alle gevaren en akeligheden in de omgeving, zowel thuis als op school. Toch zet ze door, ondanks alles. Het is mooi hoe de auteur haar in de laatste scène een toekomst laat verwoorden die ze verbeeld ziet op de heuvel, hún plek, uiteindelijk.

Doorheen alles lees je de power van Slimani die ongelijke machtsverhoudingen durft bloot te leggen met een heldere en eigenzinnige blik. Mathilde vertelt over de moed en het lef van haar grootmoeder die zij nu verderzet in een feministisch engagement. Benieuwd naar het vervolg …

Brigitte Puissant 9 mei 2021